Beginpagina van Plantaardigheden.nl

 

 

Actuele toepassingen van planten

Plantaardigheden.nl
Artikelen over planten
Sitemap

Leesmaar.nl
Dodoens en meer bijzondere boeken

Leeswerk.nl
Artsenijgewassen
Flora Batava

Krachtigeplanten.nl
A modern herbal: 100 medicinale planten
Massachusetts Institute of Technology

Over de wilde cichorei (Cichorium intybus)

7. Therapeutische toepassingen -
Edward Bach en de bloesemremedie Cichorei (Chicory)

Verband tussen Steiners compostpreparaten en Bachs bloesemremedies?

In een boek over bloesemremedies en energetisch genezen las ik een passage die mijn aandacht trok: 'Het is belangwekkend dat in gechannelde informatie de mededeling is gedaan dat [Edward] Bach voor een deel zou zijn beïnvloed door de geesteswetenschappelijke onderzoeker Rudolf Steiner. Steiner bezocht Engeland verscheidene keren aan het begin van de jaren twintig [van deze eeuw] en gaf tijdens deze bezoeken o.a. voordrachten voor verschillende groepen artsen. Steiner sprak toen ook kort over de grote genezende kracht van bloemen, die binnen niet al te lange tijd zou worden ontdekt' (Gurudas, "Flower essences and vibrational healing", blz. 13-14).

Waar kon ik beter controleren of er iets van waarheid in deze bewering schuilt, dan bij het Bach-centrum in Engeland? Op 4 juli 1998 schreef ik een brief aan Judy Howard, een van de directeuren van het Engelse Bach-centrum 'Mount Vemon' in Sotwell. Op 15 augustus ontving ik haar antwoord, dat ik hierna volledig en in het Engels laat volgen:

'We have been asked several times about whether Dr. Bach studied Steiner's work. Clearly there are similarities in their philosophies and approaches, just as there similarities with other great philosophers in the past. However, there is no record of Dr. Bach having attended any lectures, or even of him having made any study of Steiner's work. As far as we know, Dr. Bach was not influenced by the teachings of Rudolf Steiner. The quote from "Flower essences and vibrational healing" is therefore entirely an assumption made by Gurudas, and not based on any factual knowledge.

I'm not sure what Steiner says about Chicory, but there are a few of the remedy plants which are used in other ways, such as in herbal medicine or in homoeopathy. Sometimes the whole plant is used, or the root, the stem or the leaves to make the particular herbal or homoeopathic medicine, and the therapeutic uses vary accordingly, depending on what part of the plant is used. But it was Dr. Bach who discovered the specifïc healing properties for the personality and states of mind.'

Geen invloed van Rudolf Steiner op Edward Bach dus, althans niet gedocumenteerd. En waar Steiners uitspraak over de genezende kracht van bloemen vandaan komt, heb ik (nog) niet kunnen achterhalen. Steiners voorspelling over de genezende kracht van bloemen lijkt overigens wel enigszins uit te komen. Edward Bach ontdekte zijn bloesemremedies in 1930 en volgende jaren en bracht daarmee de genezende kracht van bloemen ter kennis van het Engelse en Europese publiek. Sindsdien, vooral na de Tweede Wereldoorlog, is de Bach-bloesemtherapie wereldwijd aan een groeiend aantal gebruikers, ook aan regulier en homeopathisch werkende artsen, vertrouwd geworden. En ook andere bloesemsystemen - het Californische, het Australische, het Canadese, om er een paar te noemen; ook in Nederland worden er bloesemremedies ontwikkeld, door Bram Zaalberg in Horst - hebben een hoge vlucht genomen.

'Genezing door bloemen'? Het is de titel van een Nederlandstalige uitgave, die de vertaling van Edward Bach's belangrijkste geschrift, "Heal Thyself" (Genees uzelf), bevat. Steiner heeft deze tekst - het telt in de Nederlandse vertaling nog geen vijftig pagina's - niet kunnen lezen: hij stierf in 1925, terwijl Bach de eerste versie van "Heal Thyself" in 1931 liet verschijnen. Voor mij liggen de Bach-remedies, die bijzondere bloemenessences, echter dichtbij de preparaten die Steiner zelf van bloemen maakte: ik bedoel de biologisch-dynamische compostpreparaten. Deze worden gemaakt van de bloemen van de paardenbloem, het duizendblad, de kamille, de brandnetel, de valeriaan en eikenschors (schors is het 'bloemige in het meerjarige', aldus Michiel Rietveld), ofschoon ze geheel anders worden 'gepotentieerd ' dan de bloemenextracten van Dr. Bach. Het is evenwel heel interessant om een parallel in de werking van de compostpreparaten en de bloesemremedies te ontwaren. Van geen van beide is het oogmerk primair het bestrijden van ziekte als symptoom, maar het genezen van datgene wat de oorzaak van de ziekte is of kan worden, of beter nog, het voorkomen van ziekte door het toedienen van 'harmoniserende energie' (zowel de compostpreparaten als de bloesemremedies werken op energetisch niveau, ze hebben een 'stralend' effect). In deze vergelijking zie ik de aarde waarin wij onze gewassen telen en het menselijk lichaam als analoog. In de opvatting van de biologisch-dynamische landbouw ben je al te laat, wanneer je ziekte in of aan het gewas wilt bestrijden. Planten'ziekten' (planten kunnen eigenlijk niet echt ziek zijn, zoals mensen ziek kunnen zijn) zijn het gevolg van een ongezonde bouwvoor, het is dus zaak de landbouwgrond zo goed mogelijk te verzorgen om haar gezond te houden. Dit gebeurt met de compostpreparaten. Deze hebben een gunstige invloed op het composteringsproces en de met preparaten behandelde compost heeft een bijzondere, 'versterkende', harmoniserende werking op de teelaarde. Je zou kunnen zeggen: de plant is het 'lichaam', de bodem waarin hij groeit, waarin hij wortelt, is het 'gemoed'. Met de compostpreparaten werk je dus in op de 'gemoedsgesteldheid' van de aarde en geef je haar de gelegenheid om tot zo'n groot mogelijke harmonie te komen.

Daarmee bereid je letterlijk de beste voedingsbodem voor het telen van cultuurgewassen, voor elke plant. Het is curieus dat Rudolf Steiner het principe van zijn 'bloemenpreparaten voor de landbouw' - als medicijnen voor de steeds meer gekwelde en belaste aarde - niet heeft doorgetrokken naar een bredere toepassing voor de mens. De bloesemremedies van Edward Bach doen dat wel: zij zijn geschikt voor mens, dier en plant (aarde)! Maar in de eerste plaats zijn ze bedoeld voor de mens, om zichzelf in zijn gemoedstoestand - waar vaak, op verhulde wijze, de oorzaak van een lichamelijke aandoening ligt - te genezen.

Hoe werken de bloesemremedies?

De positieve en de negatieve Cichorei-toestand

  • Indicatie voor Cichorei bij geblokkeerde toestand, zoals omschreven door Dr. Bach

Voor hen die zeer attent zijn op de behoeften van anderen. Zij hebben de neiging al te vervuld te zijn van zorg voor hun kinderen, familieleden en vrienden. Zij vinden altijd wel iets dat recht gezet dient te worden. Zij zijn voortdurend bezig te corrigeren wat zij verkeerd vinden en voelen zich daar goed bij. Zij verlangen ernaar dat iedereen om wie zij geven dichtbij hen is.

  • De getransformeerde Cichorei-toestand, in de woorden van Dr. Bach

Onze smart en lijden zijn vlug voorbij, als we maar voldoende de kwaliteit van onbaatzuchtigheid in onszelf ontwikkelen, doordat we onze liefde en zorg schenken aan hen die ons omringen, terwijl we ons verheugen in het heerlijk avontuur van het verwerven van inzicht en het helpen van anderen. Dit is het uiteindelijke doel: het verliezen van onze persoonlijke belangen in dienstbaarheid aan de mensheid.

Kenmerkend voor een positieve of getransformeerde Cichorei-toestand is het vrijelijk en ongeremd uiting kunnen geven aan de zorgzaamheid en liefde die je voor al het leven kunt voelen; het gevoel, zoals Edward Bach het uitdrukte, dat je 'ernaar verlangt je armen uit te slaan en alles om je heen te zegenen'. Deze bron van liefde is het wezenlijke kenmerk van de moederfiguur, zowel in familieverband als in breder verband in de wereld. Ontvankelijkheid en deemoed, gulheid, vergevingsgezindheid en toewijding zijn de voornaamste eigenschappen van deze gemoedsgesteldheid. We herkennen hierin het beeld van het universeel vrouwelijke (dat ons allen aantrekt, volgens het woord van Goethe in zijn "Faust": 'das Ewig-Weibliche zieht uns hinan') en dat - omdat het universeel is - zowel in de vrouw als in de man aanwezig is. In deze gemoedsgesteldheid kun je 'je persoonlijke belangen volledig terzijde schuiven, je persoonlijk ik in de plaats stellen van de Eenheid'.

Maar dit lukt niet altijd. Er zijn van die momenten, of zelfs hele perioden, waarin de liefde niet vrijelijk stroomt. De oorzaak is dan meestal niet dat je boos of jaloers bent, het komt doordat de stroom van liefde, die zich van nature in handelend optreden wil uiten, stagneert, ze wordt 'gestuwd'. In plaats van jezelf te vergeten, raak je gepreoccupeerd met jezelf, je krijgt medelijden met jezelf, wordt egocentrisch en eigendunkelijk. De naar buiten gerichte impuls van medeleven met anderen slaat om in zijn tegendeel en wordt naar binnen gericht, je verlangt nu de sympathie van anderen en je wordt manipulatief en soms zelfs een beetje uitgekookt, als je niet krijgt waar je meent recht op te hebben.

De sprekende kleur van de bloemen van de cichorei duidt op haar unieke eigenschappen. Het is een heel zuiver lichtblauw, dat wel in verband wordt gebracht met het blauw van de ootmoed, van verheven idealisme en geestelijk hoogstaande liefde. Edward Bach associeerde de kleur met het blauw van het gewaad van Jezus' moeder Maria. De blauwe lintbloemen maken een tere indruk en zien er soms zelfs een beetje verfrommeld uit, maar de recht opgerichte stijlen in het centrum van het hoofdje, die een slagje donkerder van tint zijn: licht indigoblauw, verlenen een stralende kracht aan de blauwe ster.

De bloem mag dan het symbool van lankmoedig geduld en onbaatzuchtige liefe zijn, er schuilt toch ook een onvermoede 'prikkelbaarheid', een 'gespannen ongeduld' in: bij de minste of geringste aanraking door een insekt trekken de meeldraden zich ogenblikkelijk wat in; de meeldraadkokertjes zijn zo nauw, dat door deze reactie de stuifmeelkorrels uit de helmknoppen naar buiten gedrukt worden.

Zowel de astrologische kruidendokters uit de middeleeuwen als Rudolf Steiner herkenden in de cichorei de signatuur van Jupiter en Saturnus. Op grond van de paardenbloemachtige bladeren en het melksap in de verdikte wortel geloofde men vroeger zelfs dat de cichorei eigenlijk een paardenbloem (een Jupiterplant bij uitstek) was, die in een cichoreiplant was veranderd! De Engelse kruidendokter Nicholas Culpeper (1616-1654) schreef: 'Cichorei stimuleert de flegmatische lichaamssappen, verdrijft stuwingen in lever, gal en milt' (de lever werd geassocieerd met Jupiter, de gal met Mars en de milt met Saturnus). Inderdaad is het kruid door de eeuwen heen als een niet te overtreffen levermiddel gebruikt.

Maar nog sterker dan Jupiter werkt Saturnus in de cichorei. De planeet openbaart zich, zoals in het voorgaande (hoofdstuk 6) al is uiteengezet, in de blauwe bloemen en verder in de dofgroene stengel en de bittere smaak van de wortel en de bladeren. In de menselijke ziel drukt een negatief geaspecteerde Saturnus zich uit als hardvochtig, liefdeloos en autoritair optreden en egocentrisme. Ook dit aspect herkende de volksverbeelding van weleer in de cichorei. Vooral in streken waar de katholieke Kerk stevig had geworteld, noemde men haar de 'armezondaarsbloem'. Men zag in haar niet het lieftallige meisje dat aan de rand van de weg op haar beminde wacht, maar een zelfzuchtig loeder dat de Heiland, wanneer Hij moe en dorstig voorbij zou komen, een slok water zou weigeren. Voor straf moest ze dus maar voor eeuwig aan de rand van de weg blijven wachten ('wegewachter'), totdat ze op de Jongste Dag verlost zou worden.

Psychologen hebben erop gewezen dat bepaalde persoonlijkheidstypen een blinde vlek hebben voor hun onbewuste heerszuchtigheid en agressie en deze tekortkomingen door een manipulatieve overbezorgdheid en voorzichtigheid tegenover anderen proberen te compenseren. Lichamelijk uiten deze negatieve psychische toestanden zich vaak in het spijsverteringsstelsel: chronische maag- en darmklachten getuigen van een reeds in de vroegste jeugd wortelend verlangen naar sympathie en zorg en een neiging om deze van anderen af te dwingen. De 'hardvochtige' gevoelens, het latente zelfmedelijden en het verlangen om vast te houden (denk aan de wegewachter, het meisje dat haar liefde niet wil loslaten) kunnen in darmverstopping en harde stoelgang tot uitdrukking komen. Op het fysieke vlak helpt hier het saturnale bittere geneeskruid cichorei. Op het niveau van de ziel hebben de blauwe bloemen van deze plant een heilzame werking, zoals Edward Bach ontdekte. Je hoeft de bloemen alleen maar te zien en je vergeet, op z'n minst voor een paar tellen, je teleurstelling en je zelfmedelijden, eigenschappen van de narrige Saturnus.

Cichorei heb je nodig

  • als je je snel gekwetst, beledigd, afgewezen en/of buitengesloten voelt
  • als je het moeilijk vindt de mensen in je naaste omgeving 'los te laten' en ze de ruimte te geven
  • als je niet graag alleen bent en geneigd bent (emotionele) druk op anderen uit te oefenen, om niet alleen te hoeven zijn
  • als je veel behoefte aan aandacht en erkenning van anderen hebt en geneigd bent klachten en onwelzijn te simuleren om die aandacht te krijgen
  • als je vervalt in zelfmedelijden, klagen en mopperen over anderen, omdat je vindt dat de hulp en aandacht die zij jou geven, niet in overeenstemming is met de hulp en aandacht die zij van jou kregen
  • als je voor de zorg, hulp en aandacht die je anderen schenkt, iets terug verwacht
  • als je afwijzing van jouw hulp en aandacht moeilijk kunt accepteren en ervaart als een persoonlijke afwijzing
  • als je hulp en bemoeienis vaak 'slikken of stikken' betekenen
  • als je graag alles wilt weten van de mensen om je heen en je het moeilijk vindt je niet met hun aangelegenheden te bemoeien
  • als je snel geïrriteerd, prikkelbaar of kattig reageert, als een ander je bemoeienis niet accepteert, je hulp afwijst of niet aan je verwachting voldoet
  • als je vaak tegenover anderen het gevoel hebt: waar doe ik het allemaal voor?, het wordt toch niet gewaardeerd; of: ik sta altijd voor iedereen klaar, maar als ik eens iemand nodig heb, dan...
  • als je veeleisend tegenover anderen bent en de neiging hebt anderen te willen corrigeren
  • als je moet leren van jezelf te houden, zodat je je kwaliteiten van zorg voor de ander optimaal kunt inzetten

Bronnen

E. Bach, Genezing door bloemen
J. Barnard, Patterns of life force
J. en M. Barnard, The healing herbs of Edward Bach
J.A. Boone, Kinship with all life
Bô Yin Râ, Een wegwijzer
Gurudas, Flower essences and vibrationale healing
J. Howard en J. Ramsell (eds.), The original writings of Edward Bach
E. Loos (Nederlands Bach-centrum 'De Wilg'), diverse afleveringen Nieuwsbrief
M. Scheffer, Bach-bloesemtherapie en Bach-remedies als sleutel tot de ziel
M. Scheffer en W.-D. Stort, Die Seelenpflanzen des Edward Bach
R. Steiner, Vruchtbare landbouw op biologisch-dynamische grondslag

Diverse artikelen
Begin
Over planten
 

Geelwortel

  De Meloen (Pompoen) – Cucurbita pepo L.
 

Kneuzingen, zwellingen en sportblessures

  Boom opzetten over Naaldhout
  Jacobskruiskruid, vragen, vragen en nog meer vragen
  Alternatieve landbouwgewassen
  Fluite(n)kruid
  Flierefluiten met een vlierfluit
  Silphium, het verdwenen kruid
  Winterlinde (Tilia cordata Mill)
  Mangosteen (Garcinia mangostana Linn)
  Medicijn en drogerij in den Bijbel - met registers met plantenlijst
  De planten voor de Karel de Grote-tuinen (Capitulare de villis)
  Sint-Antoniusraapje (Ranunculus bulbosus - Knolboterbloem)
Diverse onderwerpen
  Tips van Tenna: huismiddeltjes - EHBO uit uw keuken
  Over Europan Scientific Cooperation On Phytotherapy (ESCOP)
  Planten en kanker
  Plantaardigheden en kanker
  2000 jaar oude pillen met kruiden ontdekt in scheepswrak
  Prof. dr. Frits Muskiet: ‘Onze voeding moet gebaseerd zijn op eetpatroon oermens’
  Bestanddelen van thee
  Bloementuin
  Vakantie
  Generatietuin
  Voorjaarsbloemen 2011
  Nog wat voorjaarsbloemen

Over bijen

Over de wilde cichorei (Cychorium intybus)
  1. Namen, plantlore en ander merkwaardigs
  2. Botanie en (een beetje) ecologie
  3. Fenomenologie
  4. Veelzijdig groentegewas en koffieleverancier
  5. Arietta cichoriata - andante semplice e cantabile
  6. Therapeutische toepassingen - van de oudheid tot Rudolf Steiner
  7. Therapeutische toepassingen -
Edward Bach en de bloesemremedie Cichorei (Chicory)
  Praeambulum
  BIJLAGE 1
  BIJLAGE 2
  BIJLAGE 3
Beluister de
Uitzendingen/Podcasts
P.Munnik over kruiden
   
Woordenboek Nederlandsche Taal
Plantago PlantIndex
Letter: druk op CTRL, draai ook aan muiswiel