|
|||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
|
|||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
De Meloen (Pompoen) – Cucurbita pepo L.
De oude Joden in Egypte aten volgens de Bijbel (Numeri 11:5) gratis vis en gedenken ook later nog vaak dat ze komkommers aten, volgens een vertaling en volgens Jesaja 1:8 hadden ze komkommerhofjes. Ze hadden in die tijd in Israel helemaal geen komkommers, maar wel waren ze zuinig op de meloenen want ze hadden wachthuisjes in hun komkommerhofjes staan. Die zie je in het Midden-Oosten en op het Arabisch schiereiland wel vaker en, zoals in Jemen, hele mooie. Logisch dat ze in die droge landen zuinig zijn op vruchten waarvan de voornaamste kwaliteit het is dat ze veel vocht herbergen en zelf doorgaans weinig vocht vragen. Ergo: geloof dus niet voetstoots alles wat in de Bijbel staat. Oudere mannen hebben nog een heel voorname reden om niet zonder de pompoen te hoeven verkeren, namelijk zijn bijzondere uitwerking op de prostaat. Niets is erger voor een man om zijn voormalige Niagarawatervalletje te zien veranderen in een miezerig straaltje dat nauwelijks adequaat is om binnen een fatsoenlijke tijd de blaas te ledigen. Prostaatlijders moeten niet in de nabijheid van scholen gaan wildplassen, hoe gemakkelijk zullen ze als vreemde snuiters bij de hermandad worden aangegeven wegens schennis der openbare eerbaarheid. Zeg niet dat ik overdrijf, het is bij een arme eerzame collega gebeurd dat er iemand ‘in haar kuisheid geschokt was’ en daaropvolgend aangifte heeft gedaan, toen hij van de aandrang veroorzaakt door twee koffie poogde af te komen in de nabijheid van een basisschool, met nergens een kroeg in de buurt om er op zijn gemak bij te kunnen gaan zitten in de noodzakelijke afzondering en tijd die hij, gezien de kwaal, nodig had. Mijn advies om pompoen- of meloenpitten te consumeren kon dit incident jammer genoeg niet voorkomen. Toegegeven, we hebben er smakelijk om moeten lachen, achteraf. Er is vanzelfsprekend veel meer te melden over de pompoen en de meloen, vandaar uw aandacht voor met name de pompoen. De namen
Potjeslatijn
BestanddelenIn het zaad vinden we vooral olie en vetzuren, waaronder Linolzuur met bijna de helft van de 40 tot 50%, Alfa-linoleenzuur, palmetine- en oleïnezuur. Dan de nodige aminozuren zo’n 17 stuks, waaronder enkele essentiële (dat zijn aminozuren die het menselijk lichaam zelf niet aanmaakt en dus uit de voeding moeten komen), en dan nog tryptofaan en cucurbutine. De laatste heeft zijn naamsoorsprong in Cucurbita = Meloen. Dan verder nog wat Fyto- of Phyto-estrogenen en de nodige enzymen en vitaminen. Meer in het bijzonder en voor meer volledigheid: (+)-Cis abscisic zuur Plant; (+)-De hydro vomi foliol Plant; (+)-Trans abscisic zuur Plant; (+)-Vomi foliol Plant; 24-Ethyl-5-alfa-cholesta-7,22,25-tri een-3- beta ol Semen; 24-Ethyl -5- alfa cholesta-7,25-di een-3-beta ol Semen; 24 Alfa-ethy latho sterol Plant; 5-Alfa-stigma sta-7,25-di een-3-beta ol Plant; Adenine Flores; Adenosine Flores; Alanine Fruct. 280 - 3,333 ppm Semen 11,580 - 12,441 ppm; Alfa amino adipic zuur Flores; Alfa amino boterzuur Flores; Alfa keto bèta methyl boterzuur Succus 100 ppm; Alfa keto bèta methyl valeriaan zuur Succus 180 ppm; Alfa linoleen zuur Flores 20 - 410 ppm Fructus 30 - 357 ppm Semen 1,810 - 1,945 ppm; Alfa spina sterol Flores: Semen; Alfa spina steryl bèta D glucoside Flores; Alfa toco ferol Fructus 10 - 119 ppm; Aluminium Semen 11 ppm; VoorkomenKruipende of zwak klimmende rankende plant met gele bloemen die doorgaans in de bladoksels zijn geplaatst. Deze bloemen zijn vrouwelijk of mannelijk en komen op één en dezelfde plant voor. Maar dat verschijnsel kennen we in deze familie bij de augurk en de komkommer ook en dan is dat wel handig, omdat we dan door simpelweg de mannelijke bloemen te verwijderen kunnen voorkomen dat er zaad in de vruchten wordt gevormd. Verder zijn de bladeren relatief groot. Aan de stengel kennen we ook de zogenaamde hechtranken. De stengels kunnen tot wel 10 meter lang worden. Standplaats We kennen de meloenen en de pompoenen in meerdere soorten. De pompoen is van de Nieuwe Wereld en de meloenen komen van oorsprong uit oostelijk Afrika. Hij kan goed tegen de zon in de volle grond. Maar de voorkeur gaat uit naar halfschaduw. Meloenen stellen wat minder eisen qua vocht, maar echt weelderig worden ze als ze gekweekt worden op ‘broeiveuren’. Broeiveuren zijn vooral in gebruik geweest in de komkommerteelt en zijn eigenlijk te vergelijken met sleuven gevuld met bijvoorbeeld stro en stikstofhoudende mest. Het organische materiaal gaat dan broeien met begintemperaturen van tegen de 100 graden en soms wel meer. Als de broei over zijn hoogtepunt heen was, werden de planten erop geplant en vooral in onverwarmde kassen was dat natuurlijk ideaal. Daarbij kwam er ook nog eens CO2 vrij dat ook een groeistimulerend effect had. Vandaar de naam broeikasgas voor CO2 en bijvoorbeeld methaan. Dat had als neveneffect dat de bodemstructuur eveneens werd verbeterd en de daaropvolgende teelt was dan een bladgroente zoals spinazie of sla – The Great Pumpkin Linus van Pelt is er heilig van overtuigd dat er sprake is van een, met Sinterklaas vergelijkbare, verschijning die ergens rond Halloween zijn opwachting zal gaan maken op aarde luisterend naar de naam The Great Pumpkin, die dan cadeautjes gaat uitdelen en zo meer. Voor een meer wetenschappelijke behandeling wordt hiervoor verwezen naar de volgende link: http://en.wikipedia.org/wiki/The_Great_Pumpkin WerkingLaten we het over een ding eens zijn: de werkingen die aan de Pompoen worden toegeschreven zijn ook van toepassing op de andere soorten meloenen en de Courgette. Bij de komkommer en de augurk zijn de werkingen veel geringer aanwezig. Het aandeel droge stof in de vruchten daarvan is veel te klein. Normaal gesproken worden de komkommers parthenocarpisch gekweekt, dat wil zeggen de vruchten hebben geen vruchtbare zaden. Heel oude komkommerrassen kennen wel de bekende bitterstoffen die onder bepaalde kweekomstandigheden voor konden komen. Deze stoffen hadden wel effect op plasproblemen. Maar ik kan niet aannemen dat deze komkommersoorten voor die werking weer op de markt zullen komen. De voornaamste toepassing kennen de pitten en de olie uit de zaden. Voordat u zijn voornaamste toepassing bij prostaatvergroting gaat uitproberen, laat eerst door een eenvoudig bloedonderzoek bepalen of er al dan niet sprake is van prostaatkanker. In dat geval is overleg met de arts geboden en moet mogelijk een ander traject worden gevolgd. We mogen niets aan het toeval overlaten. Pompoen heeft een positieve werking bij prostaatkanker, maar een goede gecombineerde aanpak is dan echt geboden. De werking op prostaatvergroting en prostaatkanker is in de eerste plaats terug te voeren op het hoge gehalte aan fyto-estrogenen. De behandeling die u van de uroloog krijgt tegen prostaatkanker verloopt analoog, een tijdelijke ontmanning door een behandeling met oestrogenen is doorgaans succesrijk. Het is wel een deel van de reguliere behandeling; aanvullend worden meestal chemokuren en ook bestralingen van diverse soort uitgevoerd. Voor een preventieve behandeling lijkt me dat de pompoen heel geschikt is. De goedaardige, voor zover je daarvan mag spreken, prostaatvergroting (goedaardige prostaathypertrofie of BPH = Benign prostatic hyperplasia) wordt vaak veroorzaakt door di-hydro-testosteron, dat is een stof die gemaakt wordt door enzymen vanuit testosteron. Deze omzettingen worden afgeremd en ook gelijktijdige remming van het vormen van 17 bèta-estradiol draagt bij aan beperking in groei van de uitdijende prostaat. Let erop dat voor een aantal stoffen uit de zaden veel wetenschappelijke belangstelling is en diverse onderzoeksrapporten geven aan dat veelbelovend resultaat is geboekt bij het bestrijden van prostaatkanker. Dat vergroten van de prostaat leidt tot allerlei plasproblemen, de urinebuis wordt als het ware afgeknepen. Daar heb je allerlei uitingsvormen van, die allemaal apart zouden kunnen worden benoemd. Elke vorm kan weer leiden tot secundaire problemen, zoals blaasontstekingen en een grotere kans op nierstenen. Dat maakt het alleen ongemakkelijk ingewikkeld. De kern van de zaak is dat de pompoen er wat aan kan doen. Pompoen kan ook door de versterking van de spierfunctie rondom de urinewegen en sluitspieren incontinentie tegengaan. Of dit nu bij mannen dan wel bij vrouwen in de overgang voorkomt, het maakt de pompoen niet uit. Het relatief hoge gehalte aan bèta-sitosterol is daar voor verantwoordelijk. Het vermindert het in je broek piesen van de lach, om maar een bekend voorbeeld te noemen. Dat dit ook tegen bedplassen bij kinderen gaat helpen, is duidelijk. Het hoge gehalte aan seleen en andere mineralen geeft uitleg aan de werking op meerdere onderdelen van het urologisch organisme. Kalium voorkomt heel sterk kristalvorming vanuit de blaas en nier door zijn pisdrijvende eigenschap. De bèta-sitosterol kan ook verantwoordelijk gehouden worden voor de ontstekingsremmende werking en de verkleining van zwellingen bij ontstekingen. U heeft de naam van het tryptofaan bij de bestanddelen op kunnen merken, het is door het vrij hoge gehalte daaraan te wijten dat een deel van de spanningen, die negatief werken op de mens, voor bedplassen en incontinentie, worden weg genomen. De pompoen kan dus ook een bijdrage leveren aan het verminderen van afhankelijkheidsverschijnselen. Het hoogste natuurlijke gehalte aan tryptofaan vinden we overigens in de geperste olie van de Teunisbloem. Bij de bestanddelen ben ik er nogal wat tegengekomen die tot de proteïnevormende aminozuren horen en die vrij essentieel zijn voor de mens. Ook diverse die nodig zijn voor een goede harmonie in de hormoonhuishouding. Verder natuurlijk ook de vitaminen E, B, A en C en bouwstenen daarvoor. Het is een vrij compleet voedingsmiddel, ware het niet dat het relatief weinig eiwitten bevat. De pitten wel meer dan de vrucht op zich. De vrucht wordt gebruikt in gekookte vorm om bijvoorbeeld brandwonden te behandelen omdat ze wondheling bevordert en pijnen verzacht bij uitwendig gebruik. Het is aardig dat bijvoorbeeld platwormen of rondwormen zoals de lintworm, een heftige hekel hebben aan 3-amino-3-carboxy-pyrro-di-line en de mens dat vrijwel ongestoord kan innemen. Vette olie vermijden ze ook graag. Het maakt pompoenolie een schitterend ontwormingsmiddel, vooral bij zwangerschappen wanneer ongewenste inwoning doorgaans moeilijk te verwijderen is. Let wel, het is niet dodelijk voor de wormen, ze willen alleen wel graag verdwijnen. Let daarom op dat er geen herbesmetting plaats kan vinden. Boerenwormkruid is wel dodelijk voor platwormen, maar is moeilijk verantwoord te gebruiken en zeker bij zwangerschappen. Hoewel ik behalve de vette oliën een paar stofjes zou kunnen aanwijzen die effect kunnen hebben, is me de werking op huidveroudering niet helemaal duidelijk. Ze wordt daar wel voor toegepast in diverse cosmetische preparaten. Cosmetica is niet geheel mijn stiel. Maskertjes met gekraakte pitten zijn verzachtend voor de huid en een mengsel van pompoen/meloenolie met olijfolie is lekker voor een velletjesmassage met anti-rimpeleffect. Lijkt me ook een aardig effect te krijgen door de tryptofaan waardoor je de dingen mogelijk wat zonniger in gaat schatten. De hoeveelheid meervoudig onverzadigde vetzuren in de olie zijn een goed middel om de bloedvaten gezond te houden. Ook het zenuwstelsel heeft daar voordeel aan. Het relatief hoge gehalte aan vezels doet vermoeden dat cholesterolverlaging verwacht mag worden als men de vrucht gebruikt. Ik heb nog geen onderzoeksresultaten kunnen vinden op dit onderwerp. Het hoge gehalte aan sterolen in de olie zal zeker aanleiding geven tot verlaging van de LDL-niveaus. Vanwege de verdringende werking van de plantensterolen op de aangroeisels van met name de lagedichtheidslipiden (fout cholesterol) zal een laxerende werking kunnen worden waargenomen als deze via de gebruikelijke weg het lichaam gaan verlaten. Plantaardige sterolen die de plaats hebben ingenomen van “dierlijke” sterolen hebben de neiging soepel te blijven waar de ‘dierlijke’ sterolen of cholesterol de neiging hebben te verharden en aldoende vaatproblemen te veroorzaken, laat staan dat die aangroeisels in de hartslagaders gevormd worden en daar infarcten gaan veroorzaken. Vooral Amerikaanse onderzoekers zijn nogal sceptisch aangaande de effectiviteit van pompoentherapieën, hoofdzakelijk ingegeven door de enorme variëteit in de aangeboden soorten met daaraan gekoppeld grote verschillen in de gehaltes plantenstoffen. Al met al genoeg te doen over de pompoen. Als specifiek voor prostaatproblemen en voor wat andere al dan niet met de prostaat gerelateerde plasproblemen en als middel tegen ongewenste inwoning door wormen uitermate geëigend, maar in vergelijking met andere planten heeft het eigenlijk een vrij smal toepassingsgebied. Maakt het echter niet minder gewaardeerd. Nadelen: bij- en tegenwerkingen, en doseringAangezien het een gewaardeerd voedingsmiddel is met een geschiedenis die van ver voor onze jaartelling dateert, mag met een gerust hart gesteld worden dat de pompoen en haar naaste verwanten geen nadelen opleveren bij regelmatig dan wel veelvuldig gebruik. In tegenstelling tot wat Dr. Geert Verhelst (Groot handboek geneeskrachtige planten, 3e uitgebreide druk (2008, blz. 214-216) meldt, moet enige terughoudendheid worden betracht wanneer er sprake is van andere diuretische medicijnen, omdat de pompoen die werking versterkt en daardoor mogelijk de balans tussen kalium en natrium verstoord kan raken. Wat weer tot hartritmestoornissen zou kunnen leiden. De gebruikelijke dosering is 10 gram pitten, 5 tot 10 gram bij nierstenen. Bij wormenkuren 10 tot 100 gram pitten in de ochtend met daarna een laxeermiddel van bijvoorbeeld Vuilboom. In Amerika is het niet ongebruikelijk om tot 500 gram al dan niet gekraakte pitten hiervoor te gebruiken. Van de olie gebruikt men doorgaans niet meer dan 1 gram per dag. Van de tinctuur gebruikt men tot 150 druppels per dag in drie beurten van 50 druppels. Dit gebruiken bij
Als gezegd, het toepassingsbereik is vrij smal. Een aantal toepassingen uit de etnobotanie zijn weggelaten, omdat er veel betere oplossingen voor die problemen zijn en tevens de soort pompoen te exotisch om hier verkrijgbaar te zijn. Ook weggelaten zijn enkele claims uit de commercie waarvoor ik geen litteratuur kon vinden om dat te ondersteunen. CulinairOver smaak valt te twisten, ondanks het feit dat het zo gezond voor me is en daarom verplichte kost zou moeten zijn op mijn leeftijd, maken ze mij niet gelukkig met de pompoen. Dat wordt direct anders bij de Courgette en diverse meloenen, ik geloof dat van de komkommer het dorstlessende karakter nog wel het belangrijkste is wat daarover gemeld kan worden en de natuurlijke neiging om veel smaakjes te adopteren. Pompoenbloemen en duidelijk ook die van de Courgette zijn een culinaire must. De augurken kunnen bijna niet gemist worden als tafelzuur. De opening van dit artikel onder verwijzing naar de komkommers, die dat niet zijn, in de Joodse traditie, geeft aanleiding om te vermoeden dat in die keuken de nodige recepten zijn te vinden op het gebied van tafelzuren waarin de club van Cucurbitaceae een stevige rol zal spelen. Verder zijn taarten en soepen sterk in de mode, er worden reepjes pompoen als frietjes gebakken, maar dat zijn dan precies de zaken waarbij de soort pompoen van doorslaggevend belang is. De oorspronkelijke soorten zijn bitterder van smaak dan de vroeger als mislukt beschouwde bittere komkommer. Meloenen doen het als tussengerecht goed met een beetje rauwe dan wel gerookte ham. Het laatste is dan weer niet goed te combineren met een hoog cholesterol maar wel lekker. In China is de watermeloen meestal prominent aanwezig tijdens banketten en wordt ook vaak aangeduid als een symbool van vriendschap als deze gezamenlijk wordt gegeten. Of dat echt waar is, heb ik niet kunnen achterhalen. Ik vond ze vooral lekker als ik in de fik stond van sommige, op zijn zachtst gezegd, pikante schotels. Mijn Oostenrijkse vriendin had laatst nog een flesje pompoenolie uit Wenen meegenomen om een gerecht op te leuken, wat niet zo’n probleem is, want de pitten hebben een prettige nootachtige smaak. Geprononceerder dan walnotenolie. Als snack kan je de pitten zowel geroosterd als ongeroosterd eten. Het geldt in India als een afrodisiacum, hoewel daar, als te doen gebruikelijk, de helft van de geneeskrachtige planten als plezierig bijeffect een liefdestimulerende werking wordt toegeschreven. Zodanig zelfs dat ik geneigd ben daar doorgaans geen barst meer van te geloven. Waar het hier wel eens wel geloofd mag worden voor de heren die ingeval van een slecht functionerende prostaat ook in hun animo beperkt kunnen zijn. Wel moeten dames in gezelschap van Indiase mannen geen pompoenpitten zitten eten als ze geen zin hebben in het bedrijven van de liefde met deze of gene, want het in gezelschap eten van pompoen- en meloenpitten wordt als een uitnodiging daartoe opgevat. Maar dat heeft niets met culinaire eigenschappen van doen. MagieVolgens de onlangs overleden Mellie Uyldert is de pompoen een kruid van de maan. Ze beveelt het aan voor dezelfde kwalen als bovengenoemd. Echter laat Mellie de zaden in kokend water ‘broeien’ alvorens ze te pellen en moeten mannen op leeftijd elke dag vijftig pitten eten. Van de komkommer zegt ze eveneens dat ze onder de maan vallen en wordt als sap aanbevolen tegen ‘opvliegers’.
Zelf-hulpboek met cd met oefeningen
P.Munnik (Breda, juni 2009) |