Beginpagina van Plantaardigheden.nl

 

 

Actuele toepassingen van planten

Plantaardigheden.nl
Artikelen over planten
Sitemap

Leesmaar.nl
Dodoens en meer bijzondere boeken

Leeswerk.nl
Artsenijgewassen
Flora Batava

Krachtigeplanten.nl
A modern herbal: 100 medicinale planten
Massachusetts Institute of Technology

Beschrijvingen van planten

Grote brandnetel - Urtica dioica en
Kleine brandnetel - Urtica urens

Overzicht van deze plant

Brandnetel (Grote) - Urtica dioica

Urtica dioica - Grote brandnetel

Foto Martin Stevens

Foto Luc Regniers

Zie alle foto's van Bioweb Plantengids

Grotere foto in Bioweb Plantengids

Grotere foto in Bioweb Plantengids

Grotere foto in Bioweb Plantengids

Grotere foto in Bioweb Plantengids

Grotere foto in Bioweb Plantengids

Grotere foto in Bioweb Plantengids

Grotere foto in Bioweb Plantengids

Grotere foto in Bioweb Plantengids

Grotere foto in Bioweb Plantengids

Grotere foto in Bioweb Plantengids

Urtica maior, Urtica communis, Urtica foemina, groote Netelen
  • 1644 Vlaams: Netelen (Heete) (Tweede Groote), Netel Wijfken
  • 1616 Latijn: Urtica urens altera
  • 1554/1557: Heyternessel, Ortie (grande), Netelen (groote), Urtica communis, Urticafoemina, Urtica maior

Google search brandnetel op deze website https://www.google.nl/search?q=
brandnetel+site:plantaardigheden.nl

Alle foto's van Urtica dioica op internet

Urtica dioica in Plantago PlantIndex

Lees tekst

Cruijdeboeck 1554

Van Netelen

Cruydt-Boeck 1644

Van de Heete oft Brandende Neetelen 

Artsenijgewassen 1796

Groote brandenetel – Urtica dioica

Flora Batava 1800

Urtica dioica - Grote Brandnetel

Brandnetel (Kleine) - Urtica urens

Urtica urens - Kleine brandnetel

Zie alle foto's van Bioweb Plantengids

Grotere foto in Bioweb Plantengids

Grotere foto in Bioweb Plantengids

Grotere foto in Bioweb Plantengids

Grotere foto in Bioweb Plantengids

Urtica minor, heete Netelen

Overzicht Urtica urens op deze site

Alle foto's van Urtica urens op internet

Urtica urens bij Kurt Stueber Gruppe Max Planck IZ

Urtica urens in Plantago PlantIndex

  • 1644 Vlaams: Netelen (Heete) (Derde oft Cleyne)
  • 1616 Latijn: Urtica urens minima
  • 1554/1557: Brennessel, Cania, Habernessel, Ortie (petite), Netelen (heete), Urtica minor
Lees tekst

Cruijdeboeck 1554

Van Netelen

Cruydt-Boeck 1644

Van de Heete oft Brandende Neetelen 

Flora Batava Deel 5

Urtica urens - Kleine Brandnetel

"Urtica heeft den naam gekregen
van het branden
want alsmen die aenraekt,
ontsteekt sy onze handen".

Macer Floridus

"De paleizen zitten onder de doornstruiken, netels en distels overwoekeren de burchten".

(Jesaja 34: 13)

'Nettle in, dock out.
Dock rub nettle out!'

Oud Engels rijmpje, over de genezende eigenschappen van de Zuring bij Brandnetelblaren.

Namen

Familie

   Brandnetelfamilie - Urticaceae

Botanische naam

   De geslachtsnaam 'Urtica' is afgeleid van het Latijnse 'uro', wat 'ik brand' betekent. De soortnaam 'dioica' is samengesteld uit de Griekse woorden 'di' wat staat voor 'twee', 'oecos' staat voor 'verblijf' of 'huis', dus 'tweehuizig'.

Andere talen
  • E: Stinging Nettle
  • F: Ortie Dioique
  • D: Brennessel
Volksnamen
  • Bengelkruid
  • Broeinetel
  • Duivelskruid
  • Duivelsvoorschoot
  • Gemene Netel
  • Hoendernetel
  • Nestel
  • Netelkruid
  • Roomse Netel
  • Tingels
Etymologie

   De naam Netel, zou zijn afgeleid van het woord 'Noedl', wat 'naald' betekent, een verwijzing naar de stekende brandharen. Maar de vezels van het kruid werden ook gebruikt om textiel mee te vervaardigen, voordat Vlas algemeen in gebruik kwam. 'Net' is dan de passieve vorm van 'ne' een term bekend in de meeste Indo-Europese talen, die verwijst naar spinnen of naaien.

Geschiedenis

   Al heel lang in gebruik als voedselgewas en geneeskruid. Bij de Germanen was de Brandnetel gewijd aan Thor/Donar, de God van de Donder, Vruchtbaarheid en Huwelijk, maar ook van de Oorlog (zie Mars). Plinius de oudere schreef dat de plant voor velen een heilige plant was, die gegeten wordt om een heel jaar gezond te blijven. Brandnetels moeten volgens het volksgeloofbij voorkeur op bepaalde heilige dagen geplukt worden zoals het Germaanse Joelfeest (dit werd na de kerstening Kerstmis, Nieuwjaarsdag en Driekoningen), het Lentefeest (werd na de kerstening Pasen en Pinksteren), het Midzomerfeest (dit werd later Sint-Jansfeest) etc. Planten met brandharen, stekels en doornen, hebben altijd een belangrijke rol gespeeld in de plantlore, deze planten werden als antidemonisch middel beschouwt, dit gold ook voor de brandnetel, vaak werd deze plant aan stallen en huizen gehangen om ze te beschermen tegen het kwaad. In Nederland werd op het Zaanse Luilakfeest de 'luilak' met een bos Brandnetels geslagen of hing men een bos Brandnetels aan de deurklink, op andere plaatsen zette men de 'luilak' een Brandnetelkroon op het hoofd. Ook werd de Brandnetel gebruikt om voorspellingen te doen. De urine van een zieke werd bijvoorbeeld over Brandnetels gegoten, of er werden Brandnetels onder het ziekbed gelegd, bleven de planten fris dan zou de zieke het overleven, als het kruid verwelkte dan zou de zieke sterven. Ook werd de Brandnetel gebruikt om de controleren of een meisje nog maagd was, men liet haar urineren over een bos Brandnetels, als de plant verdorde, was het meisje geen maagd meer. Overigens gelden Brandnetels al sinds antieke tijden als een afrodisiacum. De Romeinen streken bijvoorbeeld Brandnetels over de vulva van zogenaamd 'frigide'vrouwen. Brandnetels werden in de klassieke kruidengeneeskunde op waarde geschat. Theophrastus (ca. 372- ca. 305 v. Chr.) gaf al de raad om de bladeren van de Brandnetel te eten bij bepaalde kwalen. Dioscorides beval de netel aan tegen alle ongemakken, zoals kankerachtige verzweringen, verrekkingen, hondenbeten etc. Plinius de Oudere, schrijft hetzelfde over de plant, en noemt Olijfolie als middel tegen de jeuk veroorzaakt door de brandharen. Brandnetelzaad werd veel gebruikt in middelen tegen vergiftiging door Dollekervel en Bilzekruid, schimmels en kwikzilver. Romeinse soldaten wreven als ze het in de door hen veroverde noordelijke streken koud hadden hun lichaam in met netels, dit is niet zo gek, want de in de Brandnetels aanwezige inhoudstof histamine, zet de bloedvaten open. Bij verzakkingen van de baarmoeder sloeg men met Brandnetels tegen de geslachtsdelen van de vrouw, zodat deze begon op te zwellen en de verzakking dus minder zichtbaar werd. Verder werd het kruid algemeen gebruikt bij verkoudheid, gezwellen en zweren. Brandnetelwortels bij jicht en andere gewrichtsaandoeningen. Hildegard von Bingen had een hoge dunk van de Brandnetel: Gekookte jonge, verse netels zijn een nuttig maal voor de mens, omdat ze de maag reinigen en een teveel aan slijm verwijderen. Dodoens schreef de Brandnetel bij tal van kwalen voor, bijvoorbeeld bij een moeilijke stoelgang, uitblijvende menstruatie, zwellingen aan de huig, de beet van dolle honden, kankerachtige zweren etc. Afgezien van het culinaire gebruik werden Brandnetelvezels tot in de 19de eeuw gebruikt om textiel van te maken, het zogenaamde neteldoek, dat zeer sterk en duurzaam is, vergelijkbaar met linnen of hennepvezels, in Nederland gebeurde dat vooral in Friesland.

   In het sprookje van Hans Christian Andersen, weeft de prinses in het sprookje "De Prinses en de Elf Zwanen' mantels van Netelvezels. Tijdens de Tweede Wereldoorlog werd er chlorofyl uit de planten gewonnen om geneesmiddelen van te maken, andere grondstoffen waren immers schaars.

Botanie van de Grote Brandnetel - Urtica dioica

   Een vaste plant die tot 150 cm hoog wordt, afkomstig uit de Brandnetelfamilie. De Grote Brandnetel is tweehuizig, er zijn dus aparte mannelijke en vrouwelijke planten. De Grote Brandnetel houdt van arme grond, het is een echte pionier. Ze komen vroeg in het voorjaar op, nadat ze overwintert hebben met hun onuitroeibare ondergrondse wortelgestel. De bloemen zitten in trossen, na de bevruchting gaan ze bij de vrouwelijke bloemen hangen, deze trossen zijn 2 tot 5 cm lang, de individuele bloemen zijn groen en onopvallend, de bloeiwijzen van de mannelijke bloemen staan opwaarts of opzij gericht na de stuifmeelafgifte, de bloeitijd is van juni tot september. Het blad is groot, stevig en ondiep ingezaagd. De Grote Brandnetel is de waardplant voor de Atalanta, Kleine Vos en de Dagpauwoog.

Botanie van de Kleine Brandnetel - Urtica urens

   Een éénjarige plant uit de Brandnetelfamilie, houdt van een rijke grond, wordt veel kleiner dan de Grote Brandnetel, niet hoger dan 60 cm, de Kleine Brandnetel is éénhuizig, mannelijke en vrouwelijke bloemen zitten dus aan één plant. Veel later dan de Grote Brandnetel komt de Kleine Brandnetel pas rond mei bovengronds. Het blad is ook wat dunner en lichter van kleur dan van de grote variant. De bloemtrosjes blijven kleiner en blijven staan.

Voor beide soorten geldt:

   De planten zijn bedekt met brandharen, het netelmechanisme van de Brandnetels is eenvoudig, indien men de plant aanraakt, breken de punten van de brandharen af waardoor een zuur vrijkomt dat de brandende pijn en de jeukende bulten veroorzaakt. Het pijnlijke effect van de Kleine Brandnetel is wat feller. Beide soorten komen algemeen voor in heel Europa, Azië en Noord-Amerika. Er bestaan meer dan 500 Brandnetelsoorten over de hele wereld, sommige met heel vervelende brandharen.

De Grote brandnetel als geneeskruid

Signatuur

   Het onuitroeibare wortelgestel, de brandharen en de voorkeur voor ruderale terreinen wijst op een enorme weerstand. Brandnetel zorgt voor aarding bij de mens. De wortels van de plant maken de grond los en reinigen de aarde, vervuiling wordt omgezet in mineralen, analoog aan de werking in het menselijk lichaam. De volgroeide plant heeft een sterke geur die wat op urine lijkt, een verwijzing naar de werking op de vochthuishouding en de afvoer van urinezuur. De plant heeft veel haren op blad en stengel, dus een werking op huid en slijmvliezen. De plant is verder vezelig, werkt op verbindingen en psychische veranderingen. Deze plant volgt de mens op zijn weg. Astrologisch valt de Brandnetel onder Mars.

Typologie

   Bij een snel geïrriteerd prikkelbaar mens met verzuurd bloed. Ook een mens vol agressie die zichzelf voortdurend in een netelige positie begeeft. Mensen die veel energie hebben, maar zich moeilijk uiten, dit slaat vaak terug op de gewrichten. Tot slot voor de vermoeide en uitgeputte mens, die energie nodig heeft.

Inhoudsstoffen

  • Looistoffen
  • Vitaminen: A, B, C en K
  • Bitterstoffen
  • Mierenzuur (grote reiniger, bevindt zich in de brandharen)
  • Zeer rijk aan mineralen o.a. calcium, kalium (voor de vochthuishouding), magnesium, koper, silicium, ijzer
  • Xantophyl
  • Histamine (bevindt zich in de brandharen)
  • Veel chlorofyl (ook de door de EU toegelaten kleurstof E140)

Werking

Constitutie

   Een zeer groot constitutiekruid, werkt op het hele lichaam, op alle organen als reiniger en versterker. Ook bij osteoporose. Goed kruid bij een afvalpoging. Verder bij hooikoorts door de aanwezige histamine. Helpt door het hoge gehalte aan mineralen ook goed bij spierkrampen. Verder bij elke kwaal die gebaat heeft bij een toevoeging van mineralen. Zeer goede voorjaarsreiniger.

Bloed

   Reinigend en stimulerend, opbouwend bij bloedarmoede, betere doorbloeding van de gewrichten, bij het opruimen van gifstoffen in het bloed. Ook goed bij inwendige bloedingen en aambeien. Verder bij hypertensie. Ook bij neusbloedingen, dan de verdunde Ø (moedertinctuur) .

Huid en haar

   Mensen die snel huiduitslag krijgen door een allergische reactie op voedsel, bij allerlei andere huidaandoeningen, zoals natte en droge eczeem, en ondersteunend bij psoriasis. Verder bij zweren en brandwonden, netelroos en acne. Een goed ingrediënt in antiroos-shampoos.

Spijsvertering

   Stimuleert de darmen en de pancreas. Ook bij diarree met veel slijmvorming.

Urinewegen

   Een specifiek middel voor een goedaardig vergrote prostaat. Stimuleert ook de nieren. Ook bij blaasontsteking.

Overige

   Geeft een groengele verfstof, gemaakt uit de wortels. Verder een zeer goed antiluismiddel op planten: een bos Brandnetels een aantal dagen laten weken in een emmer water, zeven, spuit deze vloeistof op planten met luis, als je er ook nog Boerenwormkruid aan toevoegt kan je het ook gebruiken bij aaltjes. Brandnetelblad bevordert de leg bij kippen.

Gebruik

   Voor de oertinctuur gebruikt men de jonge toppen, men gebruikt het drie weken, dan een week stoppen, altijd voor de maaltijd innemen. De thee van grote stukken blad, zonder de bloemen, de zalf wordt ook van de jonge toppen gemaakt. De zalf kan als trekzalf op vuile wonden, steenpuisten (dan eerst Calendulazalf) en op reumatische, pijnlijke plekken worden toegepast. De wortel kan ook als medicijn worden toegepast, deze opgraven in de herfst. Tijdens het allergieseizoen kan men twee tot driemaal per dag 300 mg capsules van het gedroogde blad gebruiken.

Als men in aanraking is gekomen met de brandharen

   Welke kruiden kan men ter verlichting van de pijn en de jeuk gebruiken als men in aanraking is gekomen met de brandharen van de Brandnetel:

  • Zuring
  • Weegbree (Grote en Smalle)
  • Salie
  • Rozemarijn
  • Alle Muntsoorten
Eetbaar
Engels recept voor Brandnetelsoep uit de Tweede Wereldoorlog

   Pluk een hoeveelheid netels die een bak van een halve liter vult, was ze, droog ze en doe ze in een halve liter zout water. Breng dit aan de kook, roer het goed door en laat het 10 minuten door koken. Laat 30 gr baconvet smelten, roer daar 30 gr bloem door, voeg de netels en het water aan toe en laat het al roerend nog vijf minuten koken. Gier er een beetje kokende melk bij en serveer het met croutons.

Schotse Netels (Mrs. M. Grieve, 1931)

   Pluk zoveel jonge neteltoppen totdat ze een bak van 4½ liter vullen en was ze grondig, neem 2 flinke stukken prei of 2 uien, 2 stronken broccoli zonder steel of een kleine kool of spruitjes en 125 gr rijst. Maak de groente goed schoon, snij de broccoli en prei in stukjes en doe er netels bij. Doe alle groenten en de rijst in een katoenen zak en bind deze dicht. Kook dit in water met zout totdat de groenten gaar zijn, de kooktijd is afhankelijk van hoe vers en jong de groenten zijn (mij lijkt 10 minuten meer dan genoeg), serveer dit met jus of gesmolten boter.

Mijn eigen recept voor Brandnetelsoep

   Smelt 500 gr gewassen jonge Brandnetelloten in een klont roomboter, laat goed afkoelen, en dan pas malen in een keukenmachine (kleur is dan prachtig groen), voeg 100 gr crème fraiche toe en meng het met de Brandnetels. Verwarm ondertussen 750 ml bouillon (kruiden, kip, rund, mag ook van een blokje) en voeg zodra de bouillon kookt het Brandnetelmengsel er aan toe. Nog een minuut door laten koken, eventueel op smaak brengen met zout en vers gemalen peper.

Let op! Absoluut geen kinderkruid, ook niet bij mensen met een nerveuze aard, niet bij acute ontstekingen, dan altijd eerst Calendula, daarna pas Brandnetel. Verder niet bij koorts, want het is een aanjager. Ook oppassen bij bloedverdunnende medicijnen, omdat Brandnetel ook vitamine K bevat zou het kruid de werking van deze medicijnen kunnen verminderen. Ook als er al plaspillen gebruikt worden, kan Brandnetel de werking verhevigen.

Goede combinaties

   Bij prostaatklachten gaat het heel goed samen met Zaagpalm. Bij anemie samen met vitamine C en Fe toepassen. Bij eczeem combineert het goed met Helmkruid en Grote Klis.

Recepten

Thee bij artritis
  • Drie tl Brandnetelblad op een kopje kokend water
  • Na vijf minuten zeven en gezoet met wat honing drinken
  • Drie kopjes per dag
Brandnetelzalf
  • Verzadig au-bain-marie gesmolten vaseline met jonge toppen van Brandnetel
  • minstens 24 uur laten trekken, afzeven en in een glazen pot doen
  • Goede trekzalf, en bij reuma.
Aftreksel voor gezond haar, bij alle haarproblemen
  • 200 gr Brandnetelwortel vijf minuten koken in een halve liter azijn
  • het geheel laten afkoelen en filtreren
  • 's Avonds voor het slapen gaan de hoofdhuid ermee inmasseren
  •  's ochtends het haar weer uitwassen
  • Dit verschillende weken achter elkaar, drie of vier keer per week.
Aftreksel bij onzuiver bloed
  • 50 gr Brandnetelblad en - twijgen koken in 1½ liter water
  • tot een liter laten inkoken, filtreren en in een fles bewaren
  • Twee of drie glaasjes per dag.
Brandnetelsiroop bij aambeien
  • 3 kg mals Brandnetelblad plukken en schoonmaken
  • Een minuut in een pan op het gas verwarmen
  • dan de pan van het vuur nemen, de bladeren roeren en laten afkoelen
  • de bladeren uitpersen door een doek
  • het sap wegen en hetzelfde gewicht aan honing toevoegen, mengen,
  • deze siroop wordt bij kleine glaasjes gedronken, in totaal 75 ml per dag.
Brandnetelsap voor de behandeling van roos
  • 100 gr vers, mals Brandnetelblad afwegen
  • wassen, drogen, en er in een doek het sap uitknijpen (handschoenen aan)
  • dit sap mengen met 40 gr Amandelolie
  • hiermee drie maal daags de hoofdhuid masseren.
Aftreksel bij Rode Hond
  • 100 gr Brandnetelblad 10 minuten laten koken in 800 ml water
  •  filtreren en om het uur een kopje toedienen.
Koekjes bij urine-incontinentie
  • 15 gr Brandnetelzaad mengen met 60 gr Roggemeel
  • Kneden met voldoende water en honing om er koekjesdeeg van te maken
  • hiervan pannenkoekjes bakken
  • er bij het avondeten één van te eten geven.

Magie

  • Geslacht: MannelijkPlaneet: Mars
  • Element: Vuur
  • Goden/Godinnen: Thor/Donar
  • Krachten: Exorcisme, Bescherming, Genezen, Lust
Gebruik

   De beschermende krachten van de Brandnetel worden reeds lang gebruikt in de magie. Om een vloek te verwijderen en terug te sturen, vul je popje met Brandnetel of draag wat in je zak bij je. Ook kan een huis vrijwaarden van het kwaad door rond het huis Brandnetel te strooien, men kan het ook in het vuur werpen om gevaar af te zweren of dragen in een amulet om negatieve energieën ver weg te houden. Een pot met versgeplukte Brandnetel onder een ziekbed zal bijdragen aan een spoedige genezing van de zieke.

Bronnen

G.van Elteren

Meer

   Wilt u meer weten over dit kruid en vele andere kruiden? Bezoek dan de website van G.van Elteren, http://www.herbasanitas.nl. G.van Elteren is herboriste en geeft o.a. een Opleiding Kruidengeneeskunde en leuke en interessante workshops en cursussen!

^Naar het begin van deze pagina

Planten
 
Kruidenlijstjes
Beschrijvingen van planten
  A | B | C | D | E | F | G | H | I | J | K | L | MN | O | P | Q | R | S | T | U | V | W | Z

A.van Roy

C.van der Steen

G. van Elteren

Paul Munnik

Weleda (deels met dank overgenomen)

Foto's prof. Paul Busselen
  A | B | C | D | E | F | G | H | I | J | K | L | M | N | O | P | Q | R | S | T | U | V | W | X | Y | Z
Nederlandse, Latijnse en Engelse plantennamen zoeken
Nieuwe planten-soorten en -namen in Nederland
 
Woordenboek Nederlandsche Taal
Plantago PlantIndex
Letter: druk op CTRL, draai ook aan muiswiel