Beschrijvingen van planten

Sporkehout - Rhamnus frangula

Overzicht van deze plant

Cruijdeboeck 1554 Van Rhamnus	Cruydt-Boeck 1644 Van Sporcken-hout oft Pijl-hout	Artsenijgewassen 1796 Sporckenhout, Pijlhout, Vuilboom - Rhamnus frangula	Flora Batava 1814 Rhamnus frangula - Vuilboom, Wege-Doorn

"Rubus es .i. boom bekent
int lantscap van Orient;
die hevet de scortse buten root,
sijn hout dat es van hartheit grot.

In italien men somege siet,
mar hine wast te bome niet.
Sulke boeke segghen mi
dat dit rhamnus bi namen si.
Die sterxste rubus die sijn
ter medicinen goet ende fijn."

Jacob van Maerlandt: Der Naturen Bloeme (13^de eeuw)

Namen

Familie

   Wegedoornfamilie - Rhamnaceae

Botanische naam

   De naam 'Rhamnus' komt van het Griekse woord 'rhamnos' wat 'tak' betekent.

Andere talen

• E: Buckthorn, Alder Buckthorn, Berry-bearing Alder, Black Alder, Glossy Buckthorn
• F: Bourdaine, Bourgéne, Nerprun bourdaine
• D: Faulbaum, Brechwegdorn, Glatter Wegdorn, Pulverholz, Zapfenholz, Zwekenholz

Volksnamen

• Bloedhout
• Hondebeien
• Sprokkel
• Stinkhout,
• Vuilboom

Geschiedenis

   Al in de 2^de eeuw werd de werking van de het Sporkehout beschreven door Galenus. Naast de laxerende werking was de schors vroeger ook in gebruik als middel tegen hoofdluis. Ook werd het gebruikt als een probaat middel tegen demonen en heksen.

Botanie

   Een fraaie heester van 1 meter tot 6 meter hoog, groeit veel langs waterkanten, tussen kreupelhout. De rechtopstaande takken zijn lang en dun; de bast is aan de buitenzijde glad en donkerbruin tot bruinachtig wit, met opvallend lichtgekleurde lenticellen. De binnenzijde is geel, maar verkleurt bij drogen bruin. in april verschijnen de groene eivormige bladeren, die aan de bovenzijde glanzend zijn en opvallen door hun mooie nerven. in de bladoksels van de bovenste takeinden groeien kortgesteelde, weinig opvallende bloemen van een groenachtig witte kleur, soms roze. in de zomer rijpen de kogelronde bessen; ze zijn eerst groen, daarna rood en in de herfst glanzend blauwzwart. Er bestaan meerder soorten van deze boom (o.a. Rhamnus purshianus en Rhamnus cathartica), ook in Noord-Amerika, ook daar wordt de bast van deze bomen medicinaal gebruikt. alle Rhamnussoorten houden van een zure bodem.

Inhoudsstoffen bast

• Anthrachinonverbindingen (anthrone)
• Looistoffen
• Sporen alkaloïden
• Bitterstoffen

Inhoudsstoffen vruchten

• Anthrachinonglycoside (anthrone)
• Saponinen
• Flavonglycosiden
• Fenolglycosiden
• Looistoffen
• Emodine
• Kleurstof

Werking

Spijsvertering

   De gedroogde bast heeft een licht laxerende werking, ook een licht stimulerende werking op de galsecretie. De verse bast is braakwekkend. De vruchten hebben een gelijke werking. Het voordeel van Sporkehout is dat het darmen niet irriteert, vooral geschikt voor de reiniging van de dikke darm. Ook wel in gebruik in reinigingsmengsels. Ook miltziekten worden genoemd.

Overige

   Verder worden hartkloppingen en oorsuizingen genoemd. Ook een verfplant, waarmee textiel en wol een bruine kleur kunnen verkrijgen. De houtskool van de het Sporkehout werd gebruikt bij de fabricage van buskruit.

Gebruik

   Men gebruikt de bast van de boom voor de tinctuur en voor een aftreksel. Schil de takken die in april tot mei zijn afgesneden, snel drogen in de zon of bij kunstmatige warmte. Bewaar het een jaar voordat je het gaat gebruiken, anders heeft het een braakwekkende werking, hetzelfde effect kan men bereiken door de bast een uur in een 100 graden hete oven te drogen. Ook de bessen worden gebruikt, onrijp plukken in augustus tot september, ze moeten een groene of rode kleur hebben. in de zon of schaduw drogen.

Let op! Voor de Wegedoornfamilie geldt in het algemeen, niet gebruiken bij kinderen onder de 12 jaar, niet bij zwangere en lacterende vrouwen. Niet gebruiken bij mensen met een obstructie in de ingewanden, niet gebruiken bij lijders aan de Ziekte van Crohn. Langdurig gebruik kan de werking van de darmen verminderen. Het verlies via de ontlasting van potassium, wat ontstaat door heftig laxeren kan medicijnen met een Digitalisachtige werking beïnvloeden met fatale gevolgen. Gebruik deze kruidenfamilie, niet langer dan 8 a 10 dagen.

Recept

Verstopping

• 30 gr gedroogde schors gedurende 20 minuten laten koken in 150 ml water
• Daarna nog minstens zes uur laten macereren
• Zeven en 3 gram fijngemaakt Venkelzaad toevoegen en een half uur laten decanteren
• Voor het slapen gaan twee kleine glaasjes drinken.
• Men kan ook een poeder maken van de gedroogde bast door in een vijzel bast fijn te stampen
• Daarvan 1 gram voor de maaltijden innemen
• Een infuus kan men maken door een tl verbrijzelde schors in een kopje warm water 12 uur laten trekken
• Zeven en
• verdeeld over de dag drinken.

Magie

• Geslacht: Vrouwelijk
• Planeet: Saturnus
• Element: Water
• Krachten: Bescherming, Exorcisme, Wensen, Juridische Zaken

Gebruik

   Takken van het Sporkehout kan men in deur en ramen hangen, deze verdrijven vervloekingen en tovenarijen die tegen je uitgesproken zijn, volgens Dioscorides. Een charmante legende over het Sporkehout vertelt dat als men splinters van het hout in een cirkel strooit en vervolgens bij volle maan erin gaat dansen er een elf kan verschijnen. De danser moet de elf opmerken en vervolgens roepen (in het Engels): Halt and grant my boon, vlak voor het wezen vlucht. De elf zal dan een wens vervullen, uiteraard is er geen garantie dat dit gaat lukken, maar je weet het niet. Men kan ook een stukje Sporkehout bij je dragen als je naar de rechtbank moet.

Bronnen

• Voor dit artikel gebruikte bronnen

G.van Elteren

Meer

   Wilt u meer weten over dit kruid en vele andere kruiden? Bezoek dan de website van G.van Elteren, http://www.herbasanitas.nl. G.van Elteren is herboriste en geeft o.a. een Opleiding Kruidengeneeskunde en leuke en interessante workshops en cursussen!

^Naar het begin van deze pagina