Beginpagina van Plantaardigheden.nl

 

 

Actuele toepassingen van planten

Plantaardigheden.nl
Artikelen over planten
Sitemap

Leesmaar.nl
Dodoens en meer bijzondere boeken

Leeswerk.nl
Artsenijgewassen
Flora Batava

Krachtigeplanten.nl
A modern herbal: 100 medicinale planten
Massachusetts Institute of Technology

Beschrijvingen van planten

Overzicht van deze plant

Arnica montana - valkruid

Foto Martin Stevens

Photo copyright Henriette Kress, http://www.henriettesherbal.com

  • 1644 Vlaams: Vokelaer met breede bladeren, Woudtbloeme
  • 1616 Latijn: Chrysanthemum latifolium

 

Google search arnica op deze website https://www.google.nl/search?q=
arnica+site:plantaardigheden.nl

Alle foto's van Arnica montana op internet

Arnica montana in Plantago PlantIndex

Lees tekst

Cruydt-Boeck 1644

Van de Woudt-bloeme oft Vokelaer met breede bladeren 

Artseny-gewassen 1796

Gemeen valkruid - Arnica montana

Flora Batava 1832

Arnica montana - Gewone Wolverlei

   De grote dichter en wetenschapper Goethe dronk op zijn sterfbed aftreksels van Arnica om de crises in zijn aftakelende lichaam te bezweren. Verzwakt als hij was wist hij toch nog lyrische woorden te wijden aan de plant die volgens hem niet hoog genoeg geschat kon worden en in zijn visie al halverwege de ladder naar de hemel was opgestegen. Het mocht niet baten, want Goethe stierf alsnog (in maart 1832).

Vindplaats

   Arnica montana, in het Nederlands valkruid of wolverlei, is bij ons een zeer zeldzame en daarom beschermde plant. Dit overjarige kruid komt hier voor op vochtige heide en hoogveengrond. Haar belangrijkste milieu heeft de Arnica echter in de geurige kruidenweides van het hooggebergte in Europa, waar de kiezelrijke graslanden te vinden zijn, tot op een hoogte van 2500 meter.

Beschrijving

   Arnica is een stijf aandoende plant, met grote gele bloemen. Eigenlijk zijn het geen echte bloemen, maar verzamelingen bloemen die dicht opeen staan op de steel. Zo'n 'hoofdje' van kleine bloemetjes is typisch voor de familie van de samengesteldbloemigen (composieten), waartoe de Arnica behoort. Die familie is in onze streken de grootste met vele tientallen wilde plantensoorten. U kent ze wel: paardebloemen, margrieten en madeliefjes, om maar eens een paar van deze composieten te noemen.
Bij de Arnica bestaat het hart van de zogenaamde bloem uit een verzameling gele buisbloemen en de rand uit een krans van gele lintbloemen (bij de margriet zijn deze lintbloemen wit).

Korenduivel

   In Duitsland werd Arnica ook wel Sint Jansbloem genoemd en op St. Jansavond (23 juni) onder het dak gelegd, aan de muur gehangen en rond de akkers gestoken. Dat alles diende ertoe om huis, hof en oogst te beschermen tegen bliksem en hagel. Maar niet alleen tegen de woeste natuur kon de Arnica bescherming bieden, ook tegen de 'korenduivel', die met Sint Jan altijd op zijn bokkenwagen kwam aanrijden, de roggehalmen bruin liet worden en de aren leeg achterliet. Naar verluid bond hij dan meestal een sikkel aan zijn bokkenpoten en liep door de velden om de halmen stuk te snijden. De Arnica bracht stabiliteit, zorgde ervoor dat de oorspronkelijke vorm van de gewassen behouden bleef en dat het natuurlijke rijpingsproces ongehinderd zijn gang kon gaan.

Koorts en verlammingen, Kneuzingen en verwondingen

   In de eeuwen na Hildegard van Bingen krijgt Arnica betekenis als middel tegen koorts en verlammingen. In de kruidenboeken genoot zij daarom een groot aanzien. In de negentiende eeuw werd de wolverlei wel de 'kina der minvermogenden' genoemd, vanwege de koortswerende eigenschappen waarvan iedere arme sloeber gebruik kon maken door gratis de plant te plukken en toe te passen.

   Van oudsher worden de bladeren gerookt (bijvoorbeeld in Noorwegen, waar zij ook werd gesnoven) en doen ze dienst als tabakssurrogaat bij ontwenningskuren voor rokers. In dit verband is de Engelse naam 'Mountain Tobacco' voor de Arnica wel toepasselijk en inderdaad, de bladeren doen in de verte aan die van tabak denken.
Er worden nog meer toepassingen in de verschillende kruidenboeken vermeld, zoals kruidenthee bij maag- en darmstoornissen, een bloementinctuur die stimulerend werkt op hart en bloedsomloop, zoals bij lage bloeddruk. Volgens de kruidenboeken is Arnica geschikt voor mensen die gauw uitgeput zijn en de neiging hebben zich te veel op te winden en daarbij last van hun maag krijgen. Warme omslagen gedrenkt in Arnica-bloementhee, op de maag gelegd, brengen rust en geven ontspanning van de verkrampte delen.

De veelzijdige arnica

   Maar het allerbekendst is de Arnica door haar gunstige werking bij spierletsel, kneuzingen, bloeduitstortingen en stootwonden. Een alcoholische tinctuur of zalf van de bloemen en soms ook de hele plant wordt hierbij uitwendig gebruikt. De Arnica heet dan ook wel een 'panacee (universeel geneesmiddel) voor butsen en bulten.' De Nederlandse naam 'valkruid' heeft hier ook mee te maken: het kruid werd gebruikt tegen kneuzingen als mensen waren gevallen.

   Stabiel, ordelijk, goed geaard, trouw, maar ook goed gezond - vanwege de sterke verbinding met het licht en de zonnewendes: dat zijn enkele kenmerken van de Arnica.

A.van Roy met gebruikmaking van de informatie uit Weleda, Flora's Kus

Zie ook https://www.weleda.nl/100-natuurlijk/onze-plantenwereld/onze-hoofdplanten/arnica

^Naar het begin van deze pagina

Planten
 
Kruidenlijstjes
Beschrijvingen van planten
  A | B | C | D | E | F | G | H | I | J | K | L | MN | O | P | Q | R | S | T | U | V | W | Z

A.van Roy

C.van der Steen

G. van Elteren

Paul Munnik

Weleda (deels met dank overgenomen)

Foto's prof. Paul Busselen
  A | B | C | D | E | F | G | H | I | J | K | L | M | N | O | P | Q | R | S | T | U | V | W | X | Y | Z
Nederlandse, Latijnse en Engelse plantennamen zoeken
Nieuwe planten-soorten en -namen in Nederland
 
Woordenboek Nederlandsche Taal
Plantago PlantIndex
Letter: druk op CTRL, draai ook aan muiswiel