Aardigheden over planten

Het samenstellen van je eigen kruidenthee

• Lekkere kruiden
• Enkele richtlijnen
• Tien voorbeeldtheeën
  • Huismix
  • Spijsverteringsbevorderende thee
  • Middagmix/Studeerthee
  • Na-de-preek-mengsel
  • Luchtwegenmix
  • Avondmix
  • Anti-stress
  • Ochtendmix
  • Tussendoorthee
  • Kindermix
• Waarschuwing

   Een kruidenthee maken omdat het leuk en lekker is, is iets anders dan een thee maken om medicinale redenen.

   Maar ook bij een 'lekkere' thee moet je rekening houden met de werking van de kruiden die je gebruikt. Neem bijvoorbeeld geen opwekkende kruiden vlak voor het slapengaan!

   Ook bij zwangeren en bij mensen met een ernstige aandoening is ten allen tijde voorzichtigheid geboden.

   In een medicinale thee zitten meestal niet meer dan een stuk of vijf kruiden. In een thee die je 'voor de lol' maakt, kunnen er meer zitten, maar vooral in het begin is het makkelijker om niet te veel kruiden door elkaar te gebruiken.

   Je kunt variëren met de verhoudingen, tot je iets vindt dat je goed vindt smaken. Dat mengsel kun je dan eventueel in een wat grotere hoeveelheid maken. Een keukenweegschaal is hierbij handig, maar niet per se noodzakelijk; je kunt de verhoudingen ook afmeten met bijvoorbeeld eetlepels.

   Gebruik ca. 1 eetlepel gemengde kruiden per pot en 1 theelepel per kop (250 ml). Van verse kruiden gebruik je meer, ongeveer twee tot drie keer de maat voor gedroogde kruiden.

Lekkere kruiden

   Hieronder zijn kort de werkingen van een aantal 'lekkere' kruiden aangegeven. Je kunt deze kruiden combineren tot een thee of ze toevoegen aan medicinale kruiden die minder lekker smaken. Houd rekening met de werking. Rozemarijn en Zoethout geven dan wel een aangename smaak, maar het zijn bepaald geen onschuldige kruiden; dus hiervan telkens niet meer dan een snufje.

• Anijs - spijsverteringsbevorderend, luchtwegen, zogvormend
• Venkel - idem
• Rozemarijn - opwekkend, aardend, spijsverteringsbevorderend, doorbloedingstimulerend (niet tijdens de zwangerschap en bij hoge bloeddruk!)
• Pepermunt -opwekkend, verfrissend, spijsverteringsbevorderend, ontkrampend, luchtwegen, verwerking van informatie en voedsel (niet tijdens de zwangerschap!)
• Kruizemunt - idem, iets zoeter dan pepermunt (mag wel tijdens de zwangerschap)
• Kamille - rustgevend, ontkrampend, luchtwegen, spijsvertering, ontsmettend
• Citroenverbena (Aloysia triphylla, oude naam: Lippia citriodora) - rustgevend, ontkrampend, werkt mild
• Zoethout - spijsvertering, beschermt de maag, luchtwegen, verwarmend (niet bij hoge bloeddruk!)
• Kaneel - verwarmend, spijsvertering, stimulerend
• Vlierbloesem - luchtwegen, bij koorts en griep, bevordert het zweten, rustgevend

   Je kunt ook de schillen van bepaalde vruchten gebruiken, zoals sinaasappel of mandarijn. Gebruik dan wel de schillen van biologisch geteeld fruit; aangezien de fruitindustrie er niet vanuit gaat dat je de schillen ook gebruikt, kunnen er op niet-biologische vruchten allerlei stoffen zitten die je liever niet in de thee wilt hebben…

   Ook vruchten, zoals appels of cranberries, kun je in dunne plakjes snijden en drogen voor in de thee.

^Naar het begin van deze pagina

Enkele richtlijnen

   Als je een thee samenstelt, doe je dat met een bepaald idee in je achterhoofd (bijvoorbeeld een opwekkende thee, of een thee bij hoest).

   Je moet rekening houden met een aantal componenten die je in je thee wilt hebben. Dit zijn richtlijnen, geen verplichtingen:

De werkzaamheid - het hoofdmiddel

   Hiervoor gebruik je een kruid dat je het best bij de situatie of klacht vindt passen. Dit kunnen één, hoogstens twee kruiden zijn. Het hoeft niet zo te zijn dat hiervan ook het meest in de thee zit (van bijvoorbeeld een sterk werkend kruid zoals Vuilboombast gebruik je maar heel weinig)!

De ondersteuning - het nevenmiddel

   Hiervoor gebruik je een kruid dat grotendeels dezelfde werking heeft als het hoofdmiddel, maar nog iets toevoegt. Ook weer één of twee kruiden.

De smaak - het smaakmiddel

   Je gebruikt een kruid dat lekker smaakt en waarvan de werking in elk geval niet tegengesteld is aan de hoofd- en nevenkruiden.

Het zicht - de mooie kruiden

   Het oog wil ook wat! In een mengsel en in een glazen pot staan mooie bloemen erg leuk, zodat iemand gelijk zin krijgt om de thee te drinken.

   Een voorbeeldthee zou kunnen zijn (voor bij vastzittende hoest):

• Hondsdraf (hoofdmiddel) (2 delen)
• Hyssop (hoofd/nevenmiddel, smaak) (2 delen)
• Anijs (nevenmiddel, smaak) (1 deel)
• Kamille (nevenmiddel, smaak) (3 delen)
• Groot kaasjeskruid (mooi, ondersteunend) (3 delen)

^Naar het begin van deze pagina

Tien voorbeeldtheeën

   Dit zijn theeën met een milde werking. Er is vooral gelet op een lekkere smaak.

   Je kunt variëren in de verhoudingen, maar houdt wel het evenwicht in de gaten! Het makkelijkst is om van de genoemde kruiden zoveel delen te nemen, als er tussen haakjes achter staat (je kunt bijvoorbeeld eetlepels nemen of kopjes om een grotere hoeveelheid in één keer te maken).

   Dan meng je de kruiden en je neemt één eetlepel van dit mengsel per pot heet water.

   Laat de thee minstens tien minuten trekken met de deksel op de pot!

   De cijfers achter de kruiden geven aan hoeveel delen van dit kruid je gebruikt in de verhouding (bijvorbeeld 1 is 1 eetlepel van het kruid in het mengsel, 2 is twee eetlepels ervan, etc.). Je kunt natuurlijk je eigen verhouding maken naar smaak, maar houdt wel het evenwicht in de gaten. Doorgaans hebben kruiden met een sterkere smaak ook een sterkere werking (niet altijd!), dus daar gebruik je ook minder van. Ook zaden, schors en wortels hebben meestal een sterkere smaak dan bijvoorbeeld bloemen; je gebruikt daar automatisch minder van, omdat het anders niet lekker smaakt.

   Verder kun je experimenteren met alle bovengenoemde kruiden en ook met de kruiden die je normaal in de keuken gebruikt; bijvoorbeeld Kruidnagel of Kardamom. Doseer voorzichtig!

Huismix

   De huismix is natuurlijk voor iedereen persoonlijk en kan variëren van seizoen tot seizoen. Mijn eigen 'huismix' is:

• Citroenverbena (4 delen)
• Brandnetel (2 delen)
• Roos (2 delen)
• Anijs (1 deel)
• Kaneel (1 deel)
• Pepermunt (2 delen)

Spijsverteringsbevorderende thee

   In deze thee zitten veel kruiden met bitterstoffen. Om het lekkerder te maken, zitten er ook wat smaakkruiden in, die zelf ook gunstig werken op de spijsvertering.

• Rozemarijn (2 delen)
• Engelwortel (1 deel)
• Kalmoes (1 deel)
• Anijs (2 delen)
• Zoethout (1-2 delen)

Middagmix/Studeerthee

   Deze mix pept wat op. De kruiden in dit mengsel hebben ook een verhelderend effect, wat helpt bij het studeren. Verder helpen ze je te verwerken wat je leert.

• Rozemarijn (1 deel)
• Pepermunt (2 delen)
• Ginseng (1 deel)

Na-de-preek-mengsel

   Een rustige thee die de energie wat 'uit het hoofd' trekt, maar met een oppeppende ondertoon erin. Vroeger werd Pepermunt gegeven na de preek (vergelijkbaar is het pepermuntje in een restaurant), om het 'geestelijk voedsel' beter te kunnen verwerken. Hierin zit Kruizemunt, omdat dat milder is. Ik gebruik deze thee zelf aan het eind van een studiedag of workshop, om wat tot rust te komen.

• Kamille (3 delen)
• Passiebloem (2 delen)
• Lavendel (1 deel)
• Kruizemunt (3 delen)
• Citroenverbena (3 delen)

Luchtwegenmix

   Algemeen oppeppend voor de luchtwegen en lekker voor bijvoorbeeld een verkoudheid of milde hoest. Let op: voor specifieke klachten moet je ook een specifieke thee maken!

• Heemstwortel (2 delen)
• Smalle weegbree (2 delen)
• Anijs (1 deel)
• Kamille (1 deel)
• Tijm (1 deel)
• Vlierbloesem (1 deel)

Avondmix

• Kamille (2 delen)
• Anijs of Zoethout(1 deel)
• Citroenverbena (2 delen)
• Mandarijnschil (biologisch!) (2 delen)
• [eventueel Hop (1 deel) voor een extra slaperig makende thee]

Anti-stress

   Dit mengsel helpt je beter om te gaan met stress en helpt je bijvoorbeeld minder te piekeren zodat je beter kunt slapen. Het werkt niet als je het één keer drinkt; je moet het een aantal weken achter elkaar drinken om resultaat te krijgen. Het werkt dan ook het beste bij een korte periode waarin je tijdelijk onder druk staat, bijvoorbeeld een examenperiode.

• Passiebloem (2 delen)
• Kamille (2 delen)
• Haver (2 delen)
• Siberische ginseng (Eleutherococcus senticosus) (1 deel)
• Citroenverbena (2 delen)

Ochtendmix

   Goedemorgen! Wel even ontbijten hierna…

• Kruizemunt (2 delen)
• Paardenbloem (1 deel)
• Brandnetel (1 deel)
• Duizendblad (1 deel)
• Kaneel of Anijs(1 deel)

Tussendoorthee

   The name says it all…

• Framboosblad (2 delen)
• Brandnetel (2 delen)
• Kaneel (1 deel)
• Mandarijnschil (1 deel)
• Rooibos (2 delen)

Kindermix

• Framboosblad (1 deel)
• Venkel (2 delen)
• Mandarijnschil (2 delen)
• Gedroogde appel (1 schijfje per pot)
• Bloemen van Madeliefje, Goudsbloem en/of Kaasjeskruid (1 deel)

^Naar het begin van deze pagina

Waarschuwing

   Voordat je kruidentheeën gaat maken en drinken, moet je je verdiepen in de kruiden die je gaat gebruiken! “Het is natuurlijk en dus ongevaarlijk” gaat absoluut niet op! Van een kopje te veel zul je niet één-twee-drie ziek worden, maar kruiden kunnen een krachtig effect hebben! Lees dus meer over de kruiden die je wilt gaan gebruiken of volg één van de workshops die door het hele land gehouden worden!

   Verder: gebruik je gezonde verstand! Een kop Kamillethee is lekker en gezond; jarenlang elke dag Kamillethee (of Brandnetel, of welk ander kruid dan ook) is dat niet! Wissel af en drink verschillende theeën. Het is meestal ook beter om een mengsel te gebruiken dan dag in, dag uit steeds één enkel kruid.

Meer

• Nienke Gottenbos verzorgt ook workshops en cursussen over kruidengeneeskunde. Op de website http://www.groenevrouw.nl/ kunt u hier meer over vinden, naast nog meer informatie over kruiden.
• Van de voedseldeskundige, auteur van dit tientallen jaren geleden geschreven en zeer veel gelezen artikel over kruidenthee nu het Receptenboek voor een platte buik De Poepdokter - Bakt ze bruin

N.Gottenbos

^Naar het begin van deze pagina