Aardigheden over planten

Riet, typisch Nederlands, toch verrassend

   Een plant die echt met alle winden meewaait, is het riet. Het riet moet dat ook wel, want het groeit meestal op plaatsen waar de wind vrij spel heeft.

Een sterke windvaan

   Riet (Phragmites australis) heeft enkele eigenschappen die het de mogelijkheid geven om stormen te doorstaan.

   Ten eerste is riet flexibel, daarnaast is het ook nogal sterk.

   De flexibiliteit van riet zit deels in de buigkracht van de stengel, maar er is een tweede manier die duidelijk zichtbaar meewerkt. Na een periode met wind uit een vaste richting kunt u in een rietkraag zien hoe de plant zich staande houdt: alle bladeren wijzen in dezelfde richting.

   Rietbladeren zitten met een lange schede rond de stengel vast. Deze schede zit niet aan de stengel, maar er omheen. Daardoor ontstaat een huls die kan draaien rond de hoofdstengel. Zo werkt ieder blad als een windvaan en draait bij harde wind gewoon weg. De wind heeft zo bijna geen greep.

   Om dit mechaniek te laten werken, moet de stengel natuurlijk wel sterk genoeg zijn.

   Om de sterkte van een rietstengel te begrijpen, is het misschien handig om er een te vergroten naar menselijk maten. Daarvoor nemen we de Domtoren in Utrecht (112 m hoog) als maat.

   Hoe dik moet een rietstengel nu worden om niet te breken als zij net zo lang wordt als de Dom?

Een krachtmeting met de Domtoren

   Als we aannemen dat een rietstengel 2 meter hoog en 6 mm dik is, dan moeten we de lengte dus met 56 vermenigvuldigen om op 112 meter te komen.

   De dikte van de stengel moet dan ook toenemen, anders stort zij in. De vraag is nu, hoeveel dikker die stengel moet worden.

   Gewoon met 56 vermenigvuldigen (56x hoger en dus ook 56x dikker) gaat niet op. We zouden dan op 36 centimeter komen, en dat houdt niet. De stengel zou dan onder haar eigen gewicht instorten.

   Het hele gewicht van een stengel (of een toren) wordt gedragen door het oppervlak van die stengel (of toren) op grondniveau.

   Het gewicht wordt bepaald door het volume (lengte x breedte x hoogte) van het bouwwerk, het oppervlak door de lengte x breedte.

   Maak je het gebouw (of de stengel) hoger, dan wordt het gewicht groter en moet het dragend oppervlak ook groter worden. Daar bestaan formules voor, de details hiervoor besparen we u.

   Als je die berekeningen uitvoert, dan blijkt dat een rietstengel met een hoogte van 112 meter een dikte moet hebben van ongeveer 2,4 meter.

   Dat is niet zo heel veel, de Domtoren is aanzienlijk dikker aan de grond. Riet doet het dus helemaal niet slecht!

Tv-kijken via riet?

   Een iets eerlijker vergelijking is met een modern bouwwerk te maken.

   Neem een televisietoren, zoals bij Lopik. Dat is een modern betonnen bouwwerk, waar zo min mogelijk ‘franje’ aan zit.

   De sterkte van deze slanke pilaar (ongeveer 290 meter hoog, 16 meter dik) is vergelijkbaar met de sterkte van riet.

   Daarbij haalt riet nog een sterk staaltje uit: de plant draagt bovenin een pluim.

   Het grootste gewicht van de plant zit bovenin, op de plaats waar het ook nog eens veel wind vangt.(Bron: “De Thematuin”, uitgave van de Botanische Tuinen Universiteit Utrecht)

R.van der Hoeden

^Naar het begin van deze pagina