Diverse artikelen

Dirck Outgaertsz Cluyt 1597

Van de Bijen, hare wonderlicke oorsprong

Herdruk

Voorwoord

V.G.ende Ee.dienstwillige,                                             Theodorus Clutius.       V.G.ende Ee.dienstwillige,                                             Theodorus Clutius.             TOTTEN GOETGUNSTIGE LESER. Gelijc God Almachtich (seer beminde leser) niet tevergeefs alle dingen geschapen en ge- maect heeft so heeft hij ooc dees cleyne dieren (namelic dees Bijen) tot 'smenschen voordeel ende noottruft geschapen met meerder gaven dan eenige andere cleyne gewormten ofte gedierten:Twelck mijn door bede van sekere vrienden beweecht heeft gehadt yet daer van in 't licht te brengen/ van 'tgene dat noyt van d'oude ofte nieuwe beschreven ofte bekent is geweest:belangende int bysonder van hun Natuer/ Eygenschap ende regeringe/ waerin ghy sult bevinden/ eenige gedencwaerdige saecken die naulicx zijn om te gelooven ende nochtans metter daet warachtich bevonden werden. Ten sal nie- mant vreemt geven dat ick altemet spreke van des Conings Garnisoen/ Crijchsvolk/ Trauwanten ende diergelijcke meer andere woorden/ welc men ge- bruyct van grote Heeren ende Potentaten deser wer- relt: maer wert daerom also geseyt overmits dat dees cleyne creaturen by sich hebben/ Wetten/ Po- litien/ regieringe/ ende onderdaenheyt/ eerbiedinge tegen hare Overicheyden/ die met haer verstandt seer na de menschlijcke Wetten/ Politien/ ende regie- ringen gelijc zijn/ soo dat naulicx yet vande Bijen gesproken mach werden (so veel haervoorschreven Wetten/ ende Politien aengaet int generael) of sy hebben yet daer mede datmen 't mach metten men- schen vergelijcken/ 't sy in de verkiesinge van haren Coninc/ onderdaenheit ende eerbiedinge tegen hem- rechtvaerdicheit/ liefde/ getrouwicheit/ behulp on- der den anderen ende meer ontallicke deuchdelijcke wercken diemen in haer claerlic bevint/'twelc gro-                                                                   A3

Deze herdruk is om zes redenen bijzonder. Ten eerste omdat het, ruim vierhonderd jaar na de verschijning van het origineel, ten minste de vijftiende herdruk is. Ten tweede omdat deze herdruk werd gepresenteerd tijdens het ter ere van de auteur georganiseerde Cluytweekend in de Hortus botanicus te Leiden. Ten derde omdat die auteur lezers nog altijd verrast met zijn grote kennis van het bijenleven. De werkgroep Herdruk Van de Byen 2012 en de redactie (bestaande uit vrijwilligers van de Familiestichting ‘Cluyt’ en medewerkers en vrijwilligers van de Hortus botanicus Leiden) zorgden middels een tijdrovende tekstcontrole dat de oorspronkelijke tekst in een modern jasje werd gegoten. Zonder die ‘vertaling’ was deze herdruk niet meer dan een bladerboekje geworden. De leesbaarheid is de vierde bijzonderheid. Als vijfde geldt dat deze herdruk verscheen naar aanleiding van de vraag ernaar door imkers en andere bijenliefhebbers in Nederland en Vlaanderen. En ten slotte vindt het bestuur van de familiestichting het bijzonder dat zij voor deze heruitgave ten tweede male de rol van uitgever op zich neemt.

Dirck Outgaertsz Cluyt is één van de vele voorouders/naamgenoten in ons archief. Het is opvallend hoeveel er 420 jaar later, dankzij onderzoek van zowel stichtingsvrijwilligers als anderen, over zijn leven en werk bekend is. Twee personen hadden een belangrijke rol in het verzamelen van die kennis: prof. dr. H.A. Bosman-Jelgersma uit Oegstgeest en de heer Benjamin J. Kluit uit Leiden. Beiden zijn helaas niet meer onder ons. De laatstgenoemde begon al voor 1940 met genealogisch onderzoek en richtte in 1989 onze familiestichting op. Mevrouw Bosman-Jelgersma promoveerde in 1974 aan de Leidse Universiteit naar aanleiding van haar onderzoek naar Nederlandse pharmacie  in de zes- en zeventiende eeuw. In haar publicaties nam apotheker Cluyt regelmatig een prominente plaats in.

Cluyt’s werk als hortulanus en imker kreeg mede dankzij het onderzoek van beiden met tussenpozen bredere belangstelling. Het boek ‘The Clutius Botanical Watercolours’ (1998) van Claudia Swan is daar een voorbeeld van. De aanleg van een kopie van de eerste ‘cruydtuyn’ bij de entree van de Hortus botanicus Leiden in 2009 is een ander voorbeeld. Recentelijk (augustus 2012) studeerde Bart de Coo, docent Nederlands, in Nijmegen af op een scriptie over het tweede deel van Cluyt’s bijenboek en amper een maand later organiseerde de Hortus botanicus te Leiden het al  vermelde Cluytweekend. Het zou Cluyt’s werk recht doen als ook de komende jaren de interesse voor zijn werk en boek blijft bestaan. De familiestichting ziet stimulering van de interesse daarvoor als belangrijkste doel voor deze nieuwe herdruk.

Zoals altijd was ook deze herdruk onmogelijk geweest zonder de ondersteuning door velen in allerlei vorm. Een speciaal woord van dank verdienen de medewerkers en vrijwilligers van de Hortus botanicus, die méér deden dan van hen verwacht mocht worden. Vooral de verwerking van de hertaling inclusief opmaakcodes was een monnikenklus. De prefect, Paul Keßler, danken wij voor het initiatief en de bereidheid tot ondersteuning. Een toezegging die meer dan waargemaakt werd. Gerda van Uffelen toonde zich een prima coördinator. Hanneke Jelles, ook werkzaam bij de Hortus botanicus, kwam altijd weer met nuttige adviezen. Maaike Hendriksen en Germaine Cornet toonden bij de correctierondes engelengeduld en grote toewijding. Ook vele anderen droegen een of meerdere stenen bij aan de realisatie. Het zijn er te veel om te noemen, maar we zijn hen allen dankbaar voor hun hulp en adviezen. Wij zijn trots op ons aller samenwerking en op het resultaat. Cluyt’s werk leeft opnieuw voort, in de beleving van alle betrokkenen en in handen van u als lezer.

Corrie Kersting 

Fred Kluit
Berkel en Rodenrijs / Leiden, september 2012

We zijn geen professioneel ingericht bedrijf, dus loopt het net iets anders als u misschien bent gewend:

Het boekje kost 25 euro inclusief portokosten.

Belangstellenden kunnen zich melden via het mailadres: activiteiten@cluyt.nl

Er wordt dan een factuur verzonden. Na betaling krijgt u het boekje per ommegaande toegestuurd.