Diverse artikelen

   Dit artikel is volledig gereviseerd en gaat nu over meer soorten Geelwortel.

Geelwortel

Inleiding:

   Een specerij die zich in een groeiende belangstelling mag verheugen. Het is al heel lang een populaire smaakmaker en kleurstof voor veel oriëntaalse gerechten. Er zijn vrij veel soorten van het geslacht Curcuma maar drie ervan springen er uit. Één soort daarvan gaan we hier bespreken.

   Het bevat het meeste van de drie soorten de stof curcumine, waarnaar veel onderzoek is gedaan in verband met de inzetbaarheid tegen kanker. Daar besteden we op Plantaardigheden.nu nogal wat aandacht aan (zie daarvoor http://plantaardigheden.nu/?p=104  )

   We kunnen hier natuurlijk gaan herhalen wat daar te lezen valt maar dan doen we geen recht aan de geelwortel in zijn geheel, er is namelijk veel meer over te vertellen.

   Je kan bijvoorbeeld heel aardig vluchtige olie winnen uit dit “neefje” van de gember. Het wordt heel vaak gebruikt in de cosmetica. Waar de Chinese dames hun huid zo bleek mogelijk willen, is dat in Bengalen en India schijnbaar anders en bepoederen ze zich graag met de gele wortel waarvan poeder is gemalen in een verfijnde kwaliteit. Het kent nogal wat antioxidant- werkingen en dat vertaalt zich in een schijnbaar jongere huid. Logisch dat je dan als kruid populair wordt.

   Vanzelfsprekend bijna speelt het een aantal religieus getinte rollen in het Rijke Hindoestaanse leven.

   De omvang van wat we in de landbouw het areaal noemen (de aangeplante oppervlakte) is groot, daardoor hoeven we ons voorlopig geen beperkingen in het gebruik op te leggen.

   Dat kan nog wel eens anders zijn bij sommige “gehypete” groenten, waaraan een heilzame werking wordt toegeschreven.

   In de Andes geeft de populariteit van zulke voedingsmiddelen een probleem voor de beschikbaarheid daarvan voor de locale bevolking. Dat we hier voor dat soort voedingsmiddelen meer kunnen betalen dan zij daar, mag een onderdeel zijn van uw overwegingen bij het al dan niet gebruiken. Bij geelwortel speelt dat hoegenaamd niet.

   Dan kan de toenemende belangstelling alleen aanleiding geven tot allerlei economische impulsen. Dat kunnen ze daar dan wellicht beter gebruiken dan goedkoop kleding te produceren in bouwvallige fabrieken die maar al te snel instorten.

   Dat de geelwortel vaak deel uitmaakt van gerechten komt deels door de smaak, alhoewel die niet al te uitgesproken sterk is. Voor het overige is vooral de kleuring van de gerechten van belang. Saffraan kleurt ook heel sterk en heeft een iets geprononceerdere smaak. De prijs voor saffraan ligt bijzonder veel hoger omdat van saffraan alleen de meeldraden worden geoogst. Vandaar dat uitgeweken wordt naar geelwortel, waarvan je een omvangrijke wortelstok kunt oogsten. In het Arabisch lopen de namen voor beiden dan ook danig door elkaar, daar wordt de saffraan wel eens koerkoema genoemd en andersom.

   Je hoort wel eens dat je voorzichtig moet zijn met E-nummers, dat is misschien voor een aantal zaken het geval maar curcuma of geelwortel draagt het nummer E-100. Daarmee is het een EU goedgekeurde kleur- en voedingsstof. U mag voor geelwortel niet dezelfde angst hebben als voor een relatief klein aantal andere E-nummers. Het waarom zal u duidelijk worden wanneer we wat dieper ingaan op wat geelwortel vermag, maar eerst:

De namen:

   Wetenschappelijk: Curcuma longa L. familie Zingiberaceae (Zingiber = gember)

Nederlands:    Geelwortel. Niet de Koenjit dat is een andere soort.
Engels:            turmeric
Frans:              curcuma
Duits:              Kurkuma
Hindoestaans: हल्दी, Haldī
Indonesisch:   kunyit (ze kennen de andere soort schijnbaar niet van naam)
Italiaans:         curcuma
Spaans:           cúrcuma
Deens:             gurkemeje
Arabisch:        مسحوق جذور الكركم
Russisch:         куркума
Chinees:          薑黃 , Jiānghuáng
Pools:              kurkuma
Portugees:       curcuma
Turks:              zerdeçal
Hebreeuws:     כורכום
Nepalees:        बेसार, Bēsāra
Urdu:              ہلدی

   Nogal wat exotische namen vanwege de oorsprong en de verspreiding.

Potjeslatijn:

Amylum Curcumae                voor de gemalen wortelstok.
Rhizoma Curcumae Loetgae  voor de wortelstok
Oleum etherii Curcumae        voor de vluchtige olie

De bestanddelen:

1,8-Cineool Rhiz. 30 - 720 ppm, 2-Borynanol Herb, 2-Hydroxy- methyl-anthra quinoon Rhiz. , 4-Hydroxy-kaneel olie-(feruul olie)-Methaan Rhiz. 180 ppm, Alfa-atlantoon Rhiz. Alfa-pineen Oleum eth. 5,300 ppm, Alfa-terpineool Rhiz., Ar-turmeroon Rhiz. 5,800 ppm, Arabinose Rhiz. 10,000 ppm , Asrest  Rhiz. 9,000 - 148,000 ppm, Azuleen Rhiz. , Bèta-caroteen Rhiz: Bèta-pineen oleum eth. 2,700 ppm; Bèta sequi phellandreen Rhiz. Bis-(para hydroxyl kaneelolie)-methaan Rhiz. 1,360 ppm; Bis-des methoxy curcumine Rhiz. 67 - 27,000 ppm, Bis aboleen Rhiz. Borneool Rhiz. Boor Rhiz. 1 - 6 ppm, Caffeïne zuur Rhiz. 5 ppm, Caprylzuur Rhiz. Caryo phyleen Oleum eth., Chroom Rhiz. 6 ppm, Cineool Oleum eth.l 29,200 ppm, Cobalt Rhiz. 1 ppm, Cuminyl alcohol Rhiz. Curcumeen Oleum eth. 121,700 ppm. Curcumenol Oleum eth. 21,300 ppm. Curcumine Rhiz. 9 - 38,888 ppm. Cur di one Oleum eth. 11,900 ppm, Curloon Rhiz.  120 ppm, Cur zere none Rhiz. Cur zere none- C Oleum eth. 20,400 ppm. Cyclo iso prene myrcene Rhiz.  8,500 - 29,750 ppm. D-Alfa-phellandreen Rhiz. 30 - 720 ppm. D-Camfeen Rhiz. 480 ppm. D-Kamfer Rhiz. 30 - 1,500 ppm. D-Sabineen Rhiz. 20 - 432 ppm. De hydro turmeroon Rhiz. Des methoxy curcumine  Rhiz. 500 - 11,100 ppm , Di-P-Cumarol-methaan Rhiz. Di kaneelolie methaan Rhiz. Di des methoxy curcumine Rhiz. Di ferul ol methaan Rhiz. Di hydro curcumine Rhiz.  57 ppm, Extraheerbare Organische stoffen Rhiz.  3,000 - 72,000 ppm, Eiwitten Rhiz. 12,000 - 306,000 ppm Eugenol Oleum eth. 2,100 ppm, Ferul ol-P-coumarol-methaan Rhiz., Fructose Rhiz. 120,000 ppm, Fosfor Rhiz. 640 - 6,307 ppm, Gamma -atlantoon Rhiz. , Glucose Rhiz. 280,000 ppm, Guaia col Rhiz. , Iso borneool Rhiz. Oleum eth.  200 ppm; Kalk Rhiz. 270 - 2,898 ppm, Koolwaterstoffen Rhiz. 79,000 - 829,000 ppm , Kaneel zuur Rhiz. , Kalium Rhiz. 4,870 - 41,271 ppm Koper Rhiz. 6 - 17 ppm, L-alfa- curcumeen Rhiz. 18,000 ppm, L-bèta-curcumeen Rhiz. 18,000 ppm , Limoneen  Oleum eth. 2,300 ppm , Linalol Oleum eth. 1,600 ppm, Mangaan Rhiz. 33 - 78 ppm, Mono des methoxy curcumine Rhiz. Natrium Rhiz.30 - 4,290 ppm , Niacine Rhiz.5 - 62 ppm, Nikkel  Rhiz. 3.8 ppm, O-cumarine zuur Fol. P-cumarine zuur Rhiz. 345 ppm, P-cymeen Rhiz. , P-methoxy kaneelzuur Rhiz. 360 ppm, P- toly methyl carbinol Rhiz. 500 - 1,750 ppm, Proto catechine zuur Fol. Harsen Rhiz. Ribo flavine Rhiz. 12 ppm.Sering zuur Fol. Terpineen Oleum eth. 27,200 ppm, Terpineool Oleum eth. 500 ppm, Thiamine Rhiz. 8 ppm, Turmeroon  Rhiz.1,800 - 43,200 ppm, Ukonan-A Rhiz. 33 - 6,600 ppm, Ukonan-B Rhiz. 47 ppm Ukonan-C Rhiz. 52 ppm, Ukonan-D Rhiz. Vitamine C Rhiz.293 ppm,  Vaniline zuur Fol. Vet Rhiz. 18,000 - 153,000 ppm,  Vezels Rhiz.9,000 - 84,000 ppm, IJzer Rhiz. 121 - 467 ppm,Zink Rhiz. 22 ppm, Zingiberine Rhiz. 750 - 18,000 ppm.

Verklaring:      Rhiz. = Rhizome = wortelstok
                        Fol. = Folium = blad
                        Oleum eth. = Oleum etheri = vluchtige olie, ook wel etherische olie.
10.000 ppm = 1%. (ppm= parts per million)

   De namen zijn opgedeeld om de uitspraak te vergemakkelijken en de oorsprong van de stoffen min of meer daardoor aan te geven. Waar de bron bijvoorbeeld ascorbine zuur aangaf heb ik die vertaald als Vitamine C. Helemaal consequent ben ik niet geweest want Niacine een andere naam voor een Vitamine B, is gehandhaafd. Let erop dat als u gaat zoeken op het internet de namen voor de zoekroutine moeten worden aangepast.

   Bron: de database van James Duke.

   Men kan uit de wortelstok vier tot vijftien procent etherische olie winnen,die kan dan tot zestig procent sesquiterpeenketonen bevatten. Verder bevat de wortelstok kleurstoffen uit de groep fenolen (dat zijn dan niet de vervuilende fenolen, die waar Rotterdammers in de jaren zestig werden geplaagd in hun drinkwater). In de lijst komen enkele dubbelnoteringen voor in de groep curcuminoïden. Excuus daarvoor maar ik heb ze om reden van volledigheid laten staan; het gehalte is dan niet vermeld.

   Verder een hoeveelheid zetmeel, suikers, harsen, mineralen en vetten en sporenelementen.

   Voorkomen:

   Bron afbeelding: scan van “Indian medicinals” een meertalig kruidenboek in vier delen uit India.

   Een overblijvende plant die op het eerste gezicht veel gelijkenis vertoond met gember oranje bloemen met groene knopbladeren. De bladeren zijn groen aan een korte stengel. Ze is ongeveer zestig tot negentig centimeter hoog. De wortelstok is vaak sterk vertakt en meer geleed dan die van gember. Vezelig en geel/oranje van kleur aan de binnenzijde, lichtbruin aan de buitenkant.

Standplaats:

   Ze is in cultuur op het Indische schiereiland, daarbuiten tref je meestal andere soorten aan die vergelijkbaar zijn in voorkomen. Van oorsprong een bosbewoner maar verdraagt de zon redelijk goed. Zodat hij op grote akkers gekweekt kan worden. Buiten het schiereiland worden een aantal variëteiten ook gekweekt in China. China kent volgens de Flora of China nog andere variëteiten waarvan ik de samenstelling van de die ze bevatten niet ken. Enkelen zouden nog meer curcumine bevatten dan de C. longa.

Werking:

   Voor wat betreft de werking van curcuma tegen kanker en in het bijzonder de curcuminoïden valt zijn aangrijping op vele manieren op de apoptose of celsterfte op. De curcumine is nog niet (2013/2014) op de plaats van alle typen kankercellen te brengen. Men is druk doende de natuurlijke barrières te omzeilen door de curcumine in liposomen of populair gezegd in vetbolletjes en dergelijke verpakking te steken of in oplossing te brengen, zodat ze niet door de lever voortijdig wordt afgebroken.

   Voor maag- darm- en colonkanker zijn de vooruitzichten prima te noemen omdat ze daar geen barrières heeft te overwinnen.

   De ukonanen die ook deel uit maken van de stoffen in curcuma, spelen een rol in de verwijdering van afbraakproducten van afgestorven cellen. Veel van de barrières die tumorcellen zelf opwerpen tegen invasies van buitenuit worden door de curcuma ondervangen.

   Verder vallen de effecten op de lever erg sterk op. Dat is van belang voor een heleboel andere ziekten en het effect van bijvoorbeeld statines kan daardoor sterk worden vermindert. Bijkomend voordeel is dat diverse huidproblemen verminderen als bijeffect daarvan, zoals psoriasis.

   Het heeft duidelijk antivirale effecten. Van bijkomend belang is dat ook bij het mogelijk voorkomen van het ontstaan van sommige typen kanker.

   De werking van curcuma tegen hepatitis in de voorkomende variaties a tot en met c, heeft ook een voorbehoedend effect tegen leverkanker. Het Indische kruidenboek raadplegend komen er nog kwalen bij als gonorroe, waarvan ik de specifieke werking niet kan achterhalen.  Verder werkt het ontsmettend en lichtpurgerend.

   De Ar-turmerone waarvan de wortel ca. 0,5% bevat speelt een rol bij het voorkomen van Alzheimer. Deze stof is normaal gesproken schimmeldodend en het doodt ook insecten en ringworm. De stof komt bij het destilleren van de olie vrij, en de etherische olie wordt dan vaak gebruikt in huidcrèmes. De gehaltes van de stoffen liggen dan vaak hoger. Ar-turmerone speelt ook een rol met de curcuminoïden samen, bij diabetes 2. Het onderzoek loopt.

Gebruikswaarschuwing

   Voor culinair gebruik is dat niet specifiek nodig, voor de medische toepassing is overleg aanbevolen met arts en/of apotheker. Let erop dat de rol van een apotheker in België en in bijvoorbeeld Frankrijk een andere is dan die in Nederland en het opleidingsniveau daarom anders zal zijn dan in Nederland en de kennis navenant, tenzij de apotheker in kwestie zich heeft verdiept in de pathologie. Minstens dient u uw arts op de hoogte te brengen van het gebruik van geelwortel voor welk doel dan ook.

   Wees vooral terughoudend bij oraal gebruik van de vluchtige olie, deze kan bij uitwendige toepassing dan ook beter verdund gebruikt worden.

   Hoewel de geelwortel effectief is tegen maagzweren kan een overdosering, en daardoor overprikkeling, maagzweren doen ontstaan.

   Ook kan geelwortel allergische reacties geven, vooral ook als het uitwendig wordt gebruikt.

   Oppassen ook bij het gebruik van bloedverdunners en immuunsysteem onderdrukkende middelen. Let dus op bij gelijktijdig gebruik van middelen als Imuran en Sandimmune. (azathriopine & cyclosporine). Ook bij gebruik van ontstekingsremmers als Advil.

   Verder wordt gesproken in diverse onderzoeksrapporten van menstruatiebevorderende eigenschappen, waardoor het gebruik tijdens zwangerschappen geminimaliseerd, dan wel vermeden moet worden.

   Vanwege de werking op de bloedstolling en bloedverdunnende eigenschappen is het gebruik vóór een ingreep, door een chirurg dan wel een tandarts, minimaal voor een dag of twee af te raden en dan nog dient u de arts van geelwortelgebruik op de hoogte te stellen.

   Bij toevallig opgelopen oppervlakkige bloedige verwondingen gebruikt men een stelpend middel zoals paardenstaartpoeder (Equisetum arvense pulv.) of anders een beetje aluin als men niet meteen een dokter kan raadplegen. Een drogist heeft doorgaans wel andere bloedstelpende middelen verkrijgbaar.

Dosering:

   Het zal duidelijk zijn dat de dosering sterk afhangt van het doel waarvoor geelwortel wordt ingezet.

   Bij kanker aan slokdarm, maag en darmen, ongeacht het type, wordt meestal gesproken van een dosering van acht gram per dag. Fetrow&Avila* spreken van een dosering betrokken op de curcumine als hoofdbestanddeel van driemaal daags 400 tot 600 mg oraal en van een dosering van maar liefst acht tot zestig gram van de gemalen geelwortel.

   Geert Verhelst beschrijft in zijn Groot Handboek de Curcuma xanthorrhiza en zijn doseringsadviezen liggen daardoor anders, of hij interpreteert zijn bronnen niet goed. Het curcuminoïden complex valt dan hoger uit omdat in de C. longa het percentage curcumine tienmaal hoger ligt dan bij de C. xanthorrhiza.

   Heeft men echter het gestandaardiseerde extract, dan komt het beschrevene bij Verhelst overeen met die van Fetrow&Avila.

   Laat u adviseren door de behandelend arts, eventueel in samenspraak met de apotheker.

   Als we de veiligheidsadviezen volgen kom ik niet verder dan 20 gram per dag onbehandeld materiaal.

   Let er op dat bij borstkanker, een ander bestanddeel vergelijkbare activiteiten ontplooit als de curcumine en die volgens laboratoriumonderzoek wel de plaatsen bereikt waar het actief moet zijn. Daar waar de curcumine het tot nu toe nog laat afweten, zullen de effecten wel eens sensationeel blijken te zijn als de bereikbaarheid van het probleemgebied is verbeterd. Dat kan door de curcumine in liposomen (vetbolletjes)in te pakken.

   * The complete guide to Herbal medicins  2000 New York pagina 551

Dit gebruiken bij:

• Aderverkalking
• Bacteriële infecties
• Kneuzingen (zie ook wondbehandeling)
• Borstpijn, door slechte doorstroming van de hart kransslagaders (bloedverdunnende werking).
• Galstenen (overleg arts)
• Gastritis en Maagzweren
• Overmatige gasproductie
• Over geïrriteerde onderbuik
• Geelzucht
• Hepatitis
• Andere verstoringen van de leverfunctie
• Pijn en ontstekingen
• Gebrekkige menstruatie (geen regulatie, wel bij PMS)
• Parasitaire besmettingen (ringworm, schurft en schimmel eczeem)
• Reumatische artritis
• Ingewandspijnen
• Kies- tandpijn
• Zweren
• Virale infecties
• Verhoogd cholesterolgehalte
• Trombose
• Jicht
• Bursitis (slijmbeursontstekingen)
• Crohn’s ziekte
• Spierpijn
• Mond-, maag-, darm- en borstkanker en leukemie (lage dosering preventief, hoog curatief)
• Diabetes 2
• Bronchitis
• Bevallingsherstel. (bloedingen)
• Spastische colon ( alhoewel ik daar Stinkende Gouwe (tinctuur.) aan zou bevelen)
• Alzheimer
• Acné
• Psoriasis

   De meeste van bovengenoemde toepassingen zijn wetenschappelijk onderzocht en ook aantoonbaar werkzaam in proeven in vitro (laboratoriumglas) als ook in vivo (in dier- en/of mensproeven) etnobotanisch gezien zijn bijna alle werkingen al meer dan dertig jaar beproefd en effectief gebleken.

   Bijna op weg naar een panacee.

Opmerkingen: 

   Van het kruid zijn de meeste werkingen al eeuwen bekend, het fijne van de werking bij/tegen kankers van diverse pluimage wordt vooral de laatste twintig jaren onderzocht. Daarbij valt het op dat de celsterfte, die bij kankers gierend uit de bocht is gevlogen, op zoveel verschillende manieren wordt aangepakt. Dat werkt optimisme in de hand bij de onderzoekers en behandelaars. Daarbij spitst het onderzoek zich vooral toe op de werking van de curcumine. Dat doet niet geheel recht aan de synergie, dat is de kracht van samenwerking van de diverse stoffen, waarbij het nadeel van curcumine zal blijken te zijn: het moeilijk doordringen van de stof op de wat meer “afgelegen locaties”in het lichaam.

   Echter voor andere stoffen die in de Geelwortel zitten, gelden die barrières schijnbaar niet, maar vertonen wel werkingen in de richting van die bij de curcumine. Voor dat we goed en wel beseffen wat er gebeurt op het vlak en bij het toespitsen op de curcumine  bij de onderzoeken, komt er een vrij kostbare bewerking bij. Het zal dan niet zo kostbaar hoeven te worden als de “reguliere” medicijnen. Evengoed lijkt de werking van de andere bestanddelen die niet of nauwelijks een bewerking nodig schijnen te hebben, eveneens een grootschaliger onderzoek te rechtvaardigen. Het geringe aantal bijwerkingen is een voordeel dat we niet gauw elders zullen vinden.

Magie.

   Scott Cunningham in Groene Magie geeft van de geelwortel op dat ze gebruikt kan worden voor reinigingsactiviteiten. Meng daarvoor zout water met de geelwortel en sprenkel dit met behulp van een Australische Koolpalmblad de ruimte mee. Geen Australisch Koolpalmblad voorhanden? Dan gewoon de poeder op de vloer of in een magische cirkel.

   Afgaand of de grondslagen die bij de magie gelden, zou je het een kruid van Mars moeten noemen, met als element het zonnige vuur. Dat is dan weer in lijn met de werking van de Canadese Geelwortel.

   Met vragen kunt u terecht op http://www.plantaardigheden.nu 

Breda
Maart 2014

Paul Munnik.

^Naar het begin van deze pagina