Transcriptie Register Neder-Duytsche Naemen der Cruyden

Register van Neder-Duytsche Naemen der Cruyden
Verantwoording van de transcriptie

Bijgewerkt 18-9-2004

Het register van "Neder-Duytsche Naemen der cruyden" (in het origineel ook "Hierlandtsche Naemen der Cruyden" genoemd) is het eerste van een reeks registers achterin Dodoens' Cruydt-Boeck van 1644. Het is een gecombineerd register van Nederlandse, Duitse en Engelse namen.

Het register is voor deze webtekst getranscribeerd. Dat wil zeggen: indeling, schrijfwijze en verwijzing naar de paginacijfers zijn overgenomen van het oorspronkelijke register, maar weergegeven in een duidelijk leesbare letter (Arial). Er is niet naar gestreefd het register foutloos te maken. De namen en de paginacijfers zijn niet per trefwoord gecontroleerd. Wel zijn evidente onnauwkeurigheden in de spelling of paginaverwijzing rechtgezet. Ook de alfabetisering is soms aangepast, ofwel omdat het alfabet in de oorspronkelijke versie niet klopte, ofwel omdat de transcriptie een andere volgorde vereiste. Ook "toevallig" gevonden foutjes zijn in de transcriptie gecorrigeerd. Verder is het register zoals het in het origineel is te vinden, met zijn eventuele tekortkomingen.

De presentatie wijkt af van het oorspronkelijke register. Er is, voor de overzichtelijkheid, gekozen voor een opmaak in één lange lijst van de registertermen per pagina onder elkaar. Het einde van een kolom in het origineel - er zijn er vier per pagina - is aangegeven doordat daar een witregel is ingevoegd en de mogelijkheid wordt geboden om terug naar het begin van de pagina te klikken. Op elke pagina is ook de scan in verkleinde vorm geplaatst, zodat men te allen tijde snel de transcriptie met de scan kan vergelijken.
(Tip: Wil men de transcriptie en de scan naast elkaar op het scherm zien, dan kan dat. Zorg er eerst voor dat u slechts twee vensters hebt geopend: de transcriptie en de scan. Rechtsklik dan op een lege plaats in de onderste balk van Internet Explorer. Er wordt een menuutje zichtbaar, met de optie "Vensters naast elkaar plaatsen". Klik daarop en de vensters komen naast elkaar te staan. Wilt u terug naar gewoon, vergeet dan niet de procedure in omgekeerde richting te herhalen, anders blijft u met "doorgesneden" vensters zitten.)

Anders dan in het oorspronkelijke register wordt het hoofdtrefwoord telkens herhaald wanneer er subtermen (in het originele register zijn die ingebouwd) bij vermeld worden.
De subtermen zijn alfabetisch gesorteerd. Een uitzondering hierop vormt de verwijzing ander (andere soort, soorten, geslachten). Het oorspronkelijke register is hier niet consistent, vaak wordt dit aan het begin van de opsomming genoemd, maar ook aan het einde. In de transcriptie staat deze verwijzing consequent aan het slot van de opsoming.
Wel in het alfabet passend, maar anders verwerkt dan in het origineel zijn de namen die nog weer een fjinere indeling van een subterm geven. Om alles in één kolom te houden, is in deze gevallen de subterm herhaald. Bijvoorbeeld: Klaveren > steen Klaveren > steen Klaveren: groote, steen Klaveren: kleyne.

De paginaverwijzingen zijn in opklimmende volgorde. Dit is (soms) een correctie ten opzichte van het origineel, waar regelmatig paginaverwijzingen met een lager cijfer achteraan zijn gezet.
Alle paginaverwijzingen zijn in de transcriptie klikbaar gemaakt. Klikt men erop, dan wordt men rechtstreeks naar de scan van de desbetreffende pagina gebracht. Meestal zal de gezochte naam op die scan te vinden zijn, maar men moet niet verbaasd zijn wanneer de naam niet is te vinden. De bladzijdeverwijzingen van het oorspronkelijke register kloppen niet altijd!

Afkortingen in het oorspronkelijke register zijn voluit geschreven:
1) S. kan zijn Sant, Sint, Sinte, Saint. In het originele register staat bijvoorbeeld, onder de I,  S. Iobs traenen. In de transcriptie komt in zo'n geval Iobs traenen: Sint Iobs traenen (dit is een trefwoord onder de S);
2) s. werd soeckt, dat wil zeggen: zie bij;
3) na "soeckt" volgt in het oorspronkelijke register meestal alleen een hoofdletter, maar ook wel de naam van de plant voluit; in de transcriptie wordt telkens de volledige naam gegeven.

N.B. Deze transcriptie van het register van Neder-Duytsche Naemen der Cruyden kwam tot stand met behulp van het OCR-programma OmniPage 12, op basis van scans van een origineel exemplaar van de oorspronkelijke uitgave met welwillende medewerking van het Rijksarchief Haarlem.

^Naar het begin van deze pagina