Overzicht van de inhoud
1. Het boek opent met het hoofdstuk "De geneeskracht van
planten" (blz. 7-65), waarin beknopt de vsolgende onderwerpen
de revue passeren:
- geschiedenis van de kruidengeneeskunde
- geneeskrachtige planten in diverse medische stelsels:
fytotherapie, homeopathie, antroposofische geneeskunde,
Bachbloesemtherapie, Kneipptherapie, aromatherapie,
ayurveda, traditionele Chinese geneeskunde, kampo
- geneesmiddelenrecht en fytotherapie:
geneesmiddelenregistratie (situatie in Nederland, België en
Europa, EG), fytotherapeutica en de wet (Europese
richtlijnen voor traditionele geneeskrachtige planten;
instanties in Nederland), belangrijke commissies en
werkgroepen (ESCOP - European Scientific Cooperative on
Phythotherapy, WHO - Wereldgezondheidsorganisatie, HMPWP -
Herbal Medicine Products Working Party)
- wetenschap en onderzoek (farmacologisch-toxicologisch
onderzoek van geneeskrachtige planten, controle op
veiligheid, wisselwerkingen met andere geneesmiddelen)
- van geneeskrachtige plant tot geneesmiddel (het kweken
van medicinale planten, wat zijn fytotherapeutica?,
farmaceutische kwaliteit, de belangrijkste inhoudsstoffen en
standaardisering en normalisatie
- verzamelen en verscheidenheid (biologische
verscheidenheid, etnofarmacologie)
- markt en consument (Europese markt, Nederlandse en
Belgische markt, de consument
2. Vervolgens een uitgebreid hoofdstuk "Klachten op
natuurlijke manier behandelen" (blz. 67-201), waarin
informatie over de meest voorkomende klachten, verdeeld over
twaalf gebieden, en de mogelijke manieren van zelfmedicatie.
Hier vindt men aanbevelingen, waarschuwingen en
overzichtelijke tabellen van de geneeskrachtige planten en
hun werking bij bepaalde klachten.
3. In het hoofdstuk "Plantenmonografieën van A tot Z" (blz.
203-379) worden 112 medicinale planten besproken. Beknopte
informatie over: geschiedenis van de plant, botanie,
gebruikte delen en inhoudsstoffen, wetenschappelijk bewezen
toepassingen, gebruik in de volksgeneeskunde,
toedieningsvormen en dosering, beperkingen in het gebruik,
bijwerkingen, onderzoek. De nadruk valt op de
wetenschappelijk gestaafde toepassingen (meestal wordt
verwezen naar de ESCOP).
Beschreven planten (alfabetisch op Nederlanse naam):
Agrimonie |
Goudsbloem |
Lijnzaad (Vlas) |
Soja |
Aloë |
Guarana |
Linde |
Spaanse peper |
Anijs |
Guldenroede, Canadese en echte |
Maretak |
Spar |
Artisjok |
Heemst |
Mariadistel |
Stinkende gouwe |
Berendruif |
Heermoes |
Matéboom |
Stinkhout, rood |
Berk,
ruwe |
Herfsttijloos |
Meidoorn |
Tea tree |
Bernagie |
Hoefblad, groot |
Mierikswortel |
Teunisbloem |
Bitterzoet |
Honingklaver |
Mirre |
Tijm |
Blaaserwt |
Hop |
Moederkruid |
Tormentil |
Boekweit |
Indigoboompje |
Moerasspirea |
Toverhazelaar, Amerikaanse |
Boldo |
Javathee (Javaanse
nierthee) |
Muizendoorn |
Ui |
Bosbes, blauwe |
Kaasjeskruid, groot |
Ogentroost |
Valeriaan |
Brandnetel, grote |
Kamfer |
Okkernoot |
Valkruid |
Citroenmelisse |
Kamille, echte |
Paardenbloem |
Venkel |
Colaboom |
Kaneel - Karwij, echte |
Paardenkastanje, witte |
Viooltje, driekleurig |
Den (Pinus sylvestris, Pinus
pinaster e.a.) |
Kattendoorn |
Passiebloem |
Vlier |
Dovenetel, witte |
Kattenklauw |
Pelargonium sidoides |
Vlozaad |
Duivelsklauw |
Kava-kava |
Pepermunt |
Weegbree, smalle |
Duizendblad |
Klaver, rode |
Pompoen |
Wierook |
Engelwortel |
Klimop |
Populier |
Wilg, schiet |
Eucalyptus |
Knoflook |
Rozemarijn |
Zee ajuin |
Fenegriek |
Kruidnagel |
Salie |
Zegepalm |
Gember |
Kuisboom (Monnikenpeper) |
Senna |
Zilverkaars |
Ginkgo |
Kurkuma |
Sint-Janskruid |
Zoethout |
Ginseng (gewone = Panax en Siberische =
Eleutherococcus) |
Lavendel |
Sleutelbloem,
gulden |
Zonnedauw,
ronde |
Gotu kola (Indische waternavel) |
Lelietje-van-dalen |
Smeerwortel, gewone |
Zonnehoed |
4. "Praktische adviezen" (blz. 381-391): natuurlijke
geneesmiddelen zelf bereiden - aftreksel (thee), afkooksel,
maceraat, geneeskrachtige baden, inhaleren, zalf maken,
omslagen en kompressen.
5. "De groene huisapotheek" (blz. 392-395): tips voor de
huisapotheek, "Verklarende woordenlijst" (blz. 396-397): de
voornaamste termen in de fytotherapie verklaard, "Indeling
geneeskrachtige planten - klachten" & Indeling klachten -
geneeskrachtige planten" (blz. 398-409): twee tabellen om
snel iets na te slaan - wat doet een plant en wat kun je
gebruiken bij een bepaalde klacht.
6. Nawerk: een literatuurlijstje, adressenlijst, een
plantenregister (alleen op Nederlandse naam; de botanische
namen hadden er wel bij gekund) en een klachtenregister.
Evaluatie
De groene apotheek is een goed gedocumenteerde vraagbaak
voor wie belangstelling heeft voor zelfmedicatie met behulp
van fytotherapeutica. Het is een boek voor leken, die echter
serieus worden genomen: vanuit de vakgebieden geneeskunde en
fytotherapie wordt ruimschoots relevante en recente
informatie (met name over onderzoek op het gebied van
medicinale planten) gegeven.
De nadruk ligt op de kruidentoepassingen die
wetenschappelijk zijn bewezen. Als wetenschappelijke bron
van informatie zijn vooral de monografieën van de ESCOP
(European Scientific Cooperative on Phythotherapy) gebruikt.
Dit heeft te maken met de Europese regelgeving inzake het
medicinaal gebruik van planten. Een speciale commissie, "de
Herbal Medicinal Products Working Party (HMPWP) stelt voor
de Europese instanties richtlijnen op voor de beoordeling
van werkzaamheid, veiligheid en kwaliteit van plantaardige
geneesmiddelen. Dit gebeurt op grond van de
plantenmonografieën van de WHO en ESCOP. De zogenaamde 'core
data' hiervan worden gepubliceerd voor overheden en
aanvragers in de decentrale Europese toelatingsprocedure"
(citaat, blz. 40).
Het boek bevat geen literatuurverwijzingen, de
betrouwbaarheid ligt impliciet in de deskundigheid van de
auteurs. Het (duidelijk voor de Nederlandse editie
aangepaste) literatuuroverizcht aan het einde van het boek
is echter heel suffig: er staat weinig substantieels in en
de vermelde boeken zijn vrijwel alle uit het fonds van
Deltas. Dit had veel beter gekund.
In de plantenbeschrijvingen is er oog voor het traditionele
gebruik van kruiden in de volksgeneeskunde. Dit, samen met
de wetenswaardigheden uit de geschiedenis, vormt een
plezierige balans met de wetenschappelijke informatie
(toepassingen en onderzoek).
Het boek is rijkelijk geïllustreerd: bij elke
plantenbeschrijving is een duidelijke foto toegevoegd.
Het hoofdstuk over de medicinale toepassingen, waarin per
rubriek -meest orgaansystemen- de voornaamste planten voor
de in elke rubriek behandelde aandoeningen worden opgesomd,
is het uitvoerigst. Hierin vindt men waardevolle informatie
over hoe men op een verantwoorde wijze zelf met planten
klachten kan behandelen. Er wordt duidelijk aangegeven wat
het terrein van de herborist en de arts is, wat de
fytotherapie kan en niet kan.
De lay-out van het boek is duidelijk en overzichtelijk, men
vindt er gemakkelijk zijn weg in. De vertaling leest over
het algemeen prettig en bevat vrijwel geen fouten.
De titel De groene apotheek is een doublure: eerder
verscheen onder dezelfde titel een boek over geneeskrachtige
planten van James A. Duke (Elmar, 2002).
R. van der Hoeden
Plantaardigheden.nu - Vragen en antwoorden en discussie |