Beschrijvingen van planten

Hartgespan - Leonurus cardiaca

Overzicht van deze plant

Cruijdeboeck 1554 Van Melissen	Cruijdeboeck 1554 Van Sideritis	Cruydt-Boeck 1644 Van Herts-ghespan oft Cardiaca	Artsenijgewassen 1796 Hartgespan – Leonurus cardiaca	Flora Batava 1822 Leonurus Cardiaca - Gemeen Hartsgespan

Namen

Familie

   Lipbloemenfamilie - Lamiaceae (Labiatae)

Botanische naam

   Leonurus is samengesteld uit "leo" wat leeuw betekent en het Griekse woord "oura" wat staat voor staart. De naam 'cardiaca' verwijst naar de oude reputatie als middel tegen hartklachten.

Andere namen

• E: Motherwort, Cowthwort
• D: Herzheil
• F: Agripaune cardiaque

Volksnamen

• Hartekruid
• Leeuwestaart

Geschiedenis

   Hartgespan zou in de 7^de eeuw uit Azië zijn gekomen, en heeft zich verspreid over heel Europa, behalve in de Middellandse Zeegebied. Het heeft een schitterende staat van dienst. in de 15^de eeuw werd de plant in kloostertuinen geteeld. Ambroise Pare vermeldt hem een eeuw later en nog in de 18^de eeuw wordt de werking uitgebreid geprezen. Daarna raakte het kruid wat in onbruik, ondanks de werking tegen nerveuze hartklachten.

Botanie

   Hartgespan groeit bij voorkeur op alleenstaande schaduwrijke plaatsen, in heggen en langs oude muren, vooral op droge plekken. Uit de horizontale ondergrondse stengel met zijn vele wortels ontstaan rechtopstaande stengels die in kleur overlopen in roodviolet. De stengels hebben een vierkante vorm zoals de meeste lipbloemigen, en ze hebben een ruwe afstaande beharing. Het is vaste plant die 50 tot 150 cm hoog kan worden. De gesteelde bladeren staan kruisgewijs langs de stengel, ze zijn handvormig en hebben 3 tot 5 lobben, ze zijn licht behaard en donkergroen aan de bovenzijde, de onderzijde is lichter van kleur. De bloemen staan in schijnkransen in de bladoksels, deze zijn vleeskleurig met een bruinrode tekening. Hartgespan bloeit in juni - augustus. Het kruid heeft een sterke onaangename geur. Komt in Europa en Azië voor, maar is zeldzaam in het Middellandse Zeegebied.

Gebruik

   De beharing duidt op een werking voor de slijmvliezen en huid, de sterke geur wijst op een werking op en via het zenuwstelsel, de roze purperen bloemen verwijzen naar het hart en de bloedsomloop. De plant heeft een zeer evenwichtig uiterlijk. Het roze van de bloemen bevat ook wit, wat wijst op een werking op de vrouwelijke organen. De plant is zeer ritmisch opgebouwd. De stengels is vierkant, houtig en stevig. Astrologisch wordt Hartgespan beheerst door Venus en valt het onder het teken van de Leeuw.

   Mensen die zeer gewetensvol te werk gaan, principieel tot op het bot, ontzeggen zichzelf vaak ruimte om zichzelf te zijn, dit zorgt voor spanningen en frustraties die zich uiten in klachten van hart en bloedvaten.

Inhoudsstoffen

• Etherische olie
• Alkaloïden (leonuinine en stachydrene)
• Bitterstoffen (leonurine en leonuridine)
• Looistoffen
• Glycosiden
• Harsen
• Vit. A en B-complex
• Flavonglycosiden
• Min. Kalium, Magnesium, Calcium (de drie hartmineralen)
• Ferrum

Werking

Vrouwenkwalen

   Werkzaam bij een uitblijvende menstruatie, vooral wanneer deze veroorzaakt wordt door stress en angst. Ook bij een pijnlijke menstruatie. Het ontspant tijdens de overgang, verminderd opvliegers. Het kan gebruikt worden om valse weeën te verlichten. Ook bij een overactieve schildklier (samen met Wolfspoot). Ook te gebruiken vlak voor (3 tot 4 weken voor de bevalling) en vlak na de bevalling, om de geboorte en het afstoten van de nageboorte te vergemakkelijken.

Hart en bloedvaten

   Uitstekende versterker van de hartspier, versterkt zonder te overspannen. Zeer geschikt voor een te snelle of onregelmatige hartslag vooral wanneer deze veroorzaakt wordt door stress of angst. Maar ook voor andere hartkwalen met name als deze gepaard gaan met kortademigheid. Ook bij hypertensie.

Wonden

   Heeft een wond helende en wond reinigende werking.

Gebruik

   Men gebruikt de bloeiende toppen die verzameld worden in de zomer, bij voorkeur vers gebruiken, want de bladeren worden bij drogen zwart en verliezen hun werkzaamheid. Men kan natuurlijk wel de toppen gelijk op alcohol zetten, om er tinctuur van te maken.

Goede combinaties

   Gaat uitstekend samen met alle kruiden die positief op de hartspier werken zoals Meidoorn, Citroenmelisse, Lavendel etc. Bij een overactieve schildklier samen met Wolfspoot, en bij opvliegers tijdens de overgang samen met Salie (tegen overmatig zweten).

Wetenschappelijk onderzoek

   De plant bevat alkaloïden en bitterstoffen, volgens Commissie E. men weet nog niet exact hoe het kruid werkt, in dit opzicht is Hartgespan nog een beetje een mysteriekruid ondanks zijn lange historie als geneeskruid in de Westerse wereld. In China hebben onderzoekers ontdekt dat Hartgespan de vorming van bloedstolsels tegengaat die vaak de veroorzakers zijn van hartinfarcten, volgens een onderzoek uit 1983 dat vermeld staat in " The Journal of Traditional Chinese Medicine". Westers klinisch onderzoek met menselijke proefpersonen moet nog plaatsvinden.

Magie

   Geen magisch gebruik bekend.

Bronnen

• Voor dit artikel gebruikte bronnen

G.van Elteren

Meer

   Wilt u meer weten over dit kruid en vele andere kruiden? Bezoek dan de website van G.van Elteren, http://www.herbasanitas.nl. G.van Elteren is herboriste en geeft o.a. een Opleiding Kruidengeneeskunde en leuke en interessante workshops en cursussen!

^Naar het begin van deze pagina