|
||||||||||||||||||||||||
|
||||||||||||||||||||||||
Venkel - Foeniculum vulgareOverzicht van deze plant
Malihapi Malu (1955-)
Uit: Der Naturen Bloeme, Jacob van Maerlant NamenFamilieSchermbloemenfamilie - Umbellifereae Botanische naamDe Romeinen noemden de plant al bij de huidige geslachtsnaam 'Foeniculum', wat 'hooi' betekent (foenum), in de Middeleeuwen werd dit verbasterd tot 'Fanculum'. De soortnaam 'vulgare' betekent 'gewoon', ter onderscheid van andere Venkelsoorten. Andere talen
Volksnamen
GeschiedenisBij de Oude Grieken speelde Venkel een zekere rituele rol. Zo droegen de deelnemers aan de Attische mysteriën o.a. kransen van Venkelloof. Volgens een Griekse mythe maakte de Titaan Prometheus, tegen de wil van de goden, de mens met vuur bekend. Hij stal het uit de Olympus, de verblijfplaats der Goden, en bracht het gloeiende kooltje verpakt in een Venkelstengel, tot bij de mensen, de reactie van de Oppergod Zeus was niet mals: Prometheus werd door Hephaestus vastgeketend aan de Kaukasus, en elke dag kwam er een gier om zijn lever op te eten, die 's nachts weer aangroeide, uiteindelijk doodde Heracles de gier en mocht Prometheus terug de Olympus binnen komen. Voor de uitwinding van de lucifers kwam het volgende gebruik nog wel voor in Griekenland als verre herinnering aan de voorafgaande mythe, Venkelstengels van ongeveer vijf voet lang en drie duim breed, werden ingepakt in wat harde schors. Het hart van de stengel bestond uit wit merg, dat na uitdrogen als tondel diende, en langzaam opbrandde zonder schade aan de bast te veroorzaken. Op deze manier bracht men vuur van de ene plaats naar de andere. Venkel werd gecultiveerd door de Romeinen als een aromatische groente en voor het geurige zaad. De Romeinse gladiatoren gebruikten Venkel als stimulerend middel, en succesvolle gladiatoren werden met het kruid gekroond. Plinius de Oudere had zoveel vertrouwen in de medicinale kwaliteiten van het kruid, dat hij het voorschreef in niet minder dan 22 recepten, hij had zelf geobserveerd dat slangen die net verveld waren zich tegen de plant aanwreven. Dioscorides noemde de plant 'marathron', volgens hem bevorderde zowel de zaden als het groene kruid de melkvorming, ook beschouwde hij het als een urinedrijvend middel, en was het volgens hem ook een antigif tegen slangenbeten. Net als veel andere aromatische Schermbloemigen werd Venkel beschouwd als een antidemonisch middel. in de Angelsaksische 'negenkruidenzegen' worden Kummel en Venkel als zeer machtige kruiden gezien. in de Middeleeuwen werd Venkel samen met Sint-Janskruid en andere kruiden gebruikt tegen hekserij en andere kwade invloeden. Het werd veel gegeten tijdens de Vastenmaand bij gezouten vis. Tijl Uilenspiegel kreeg wat Venkel als geboortegeschenk om de duivel te helpen verjagen. Het was in deze periode een echt huismiddel. Dodoens prees Venkel uitgebreid in zijn kruidenboek anno 1554 voor de melkvorming, bij pijn in de nieren, als menstruatiebevorderend kruid, als diuretisch middel etc.
Botanie Een tweejarige plant uit de Schermbloemenfamilie, kan een hoogte van twee meter bereiken. Komt oorspronkelijk uit het Middellandse Zeegebied en kan in Nederland als moestuinplant gekweekt worden. Uit een stevige wortel groeit een ronde, fijngegroefde, holle stengel. De bladeren zijn drie - tot viervoudig geveerd en eindigen in tere, blauwgroene, bijna draadvormige slippen. De veelstralige schermen van gele bloemetjes worden drukbezocht door insecten. De ovaalronde zaden bezitten ribben, aanvankelijk zijn ze blauwgroen, maar veranderen later in grijs. De gehele plant heeft een lekkere aromatische geur die heel kenmerkend is.
GebruikDe aromatische geur verwijst naar een werking via het zenuwstelsel, de gele bloemen duiden op een werking via en op de spijsvertering. De zeer smal geveerde blaadjes wijzen op een ontkrampende werking. De gele bloemen zijn een indicatie voor een werking op de spijsvertering. Astrologisch valt het onder Mercurius en staat het in het teken van de Maagd. Inhoudsstoffen wortel
Inhoudsstoffen zaden
WerkingSpijsverteringUitstekend middel om de maag en de ingewanden te ontspannen, terwijl het de spijsvertering en de eetlust stimuleert. Goed middel bij flatulentie. Krampjes bij baby's en een riekende adem. LuchtwegenVenkel heeft een kalmerend effect op de bronchiën verzacht de hoest, wordt om deze reden veel toegevoegd aan hoestsiropen. OverigeVenkel verhoogt de melktoevloed, uitwendig stilt de etherische olie reumatische - en spierpijnen. De thee kan ook gebruikt worden voor conjunctivitis (oogbindvliesontsteking), of ontstekingen van het ooglid (blepharitis), dan als kompres. Gebruik
Men gebruikt de zaden wanneer deze rijp zijn in de herfst, drogen in de schaduw. De wortel wordt opgegraven in de lente (maart-april), men kan deze gebruiken voor de Ø (moedertinctuur), net als de zaden, de zaden kan men ook als thee gebruiken. Er bestaat ook een etherische olie van Venkelzaden. Let op!De etherische olie tast bij een hoge dosis het zenuwstelsel aan.Goede combinaties Gaat goed samen met Karwij, Dille en Fenegriek voor klachten van de spijsvertering. Voor de melkvloed combineert het met Anijs en Dille. Voor de bronchiën samen met Zoethout, Klaproos, Heemst, Kaasjeskruid e.d.
ReceptenKompressen voor het stimuleren van de melk-afscheiding
Thee ter stimulering van de melk-afscheiding
Medicinale wijn bij anemie
Aftreksel bij diarree
Riekende adem
Kompres bij een abces
Magie
RitueelDe Bacchusstaf, die gebruikt werd in de Dionysische rituelen was vaak gemaakt van een Venkelknol, met Pijnboomkegels aan de uiteinden. Gebruik
Om het huis geteeld, geeft Venkel bescherming. Een stuk Venkel in de linkerschoen zal teken beletten in je benen te bijten. Venkel wordt ook opgehangen aan deurposten en in ramen om boze geesten te weren, de zaden kunnen ook gedragen worden voor dezelfde doeleinden. Venkel wordt ook gebruikt in zuiveringssachets en in helende mengsels. BronnenG.van Elteren MeerWilt u meer weten over dit kruid en vele andere kruiden? Bezoek dan de website van G.van Elteren, http://www.herbasanitas.nl. G.van Elteren is herboriste en geeft o.a. een Opleiding Kruidengeneeskunde en leuke en interessante workshops en cursussen! |