Beginpagina van Plantaardigheden.nl

 

 

Actuele toepassingen van planten

Plantaardigheden.nl
Artikelen over planten
Sitemap

Leesmaar.nl
Dodoens en meer bijzondere boeken

Leeswerk.nl
Artsenijgewassen
Flora Batava

Krachtigeplanten.nl
A modern herbal: 100 medicinale planten
Massachusetts Institute of Technology

Beschrijvingen van planten

Venkel - Foeniculum vulgare

Overzicht van deze plant

Foeniculum vulgare - Venkel

Alle foto's van Bioweb Plantengids

Grotere foto in Bioweb Plantengids

Grotere foto in Bioweb Plantengids

Grotere foto in Bioweb Plantengids

Grotere foto in Bioweb Plantengids

Grotere foto in Bioweb Plantengids

Grotere foto in Bioweb Plantengids

Grotere foto in Bioweb Plantengids

Grotere foto in Bioweb Plantengids

Grotere foto in Bioweb Plantengids

Grotere foto in Bioweb Plantengids

Grotere foto in Bioweb Plantengids

Foeniculum, Marathron, Malathron (Foeniculum), (oprechte) Venckel
  • 1644 Vlaams: Venckel
  • 1616 Latijn: Foeniculum
  • 1554/1557: Fenchel, Fenoil, Foeniculum, Foeniculus, Marathron, Venckel

 

Google search venkel op deze website https://www.google.nl/search?q=
venkel+site:plantaardigheden.nl

Alle foto's van Foeniculum vulgare op internet

Foeniculum vulgare in Plantago PlantIndex

Lees tekst

Cruijdeboeck 1554

Van Venckel

Cruydt-Boeck 1644

Van Venckel 

Artsenijgewassen 1796

Dille-venkel - Anethum foeniculum

"Venkel!
Enkel je aanblik maakt me al sterker."

Malihapi Malu (1955-)

"Feniculus, alst Platearius toghet,
es .i. cruud dat waremt ende droghet,
ende es van subtilen saken;
dese doet wel orine maken.
Wortel, blade ende saet
sijn in visiken toeverlaet.

Men sal nemen den wortel fijn
uter arden inden lentijn,
dies goet ghesoden inden wine
hem die hevet vernoi ende pine.
Jeghen de milte eist goet,
als men ons te verstane doet,
jeghen den steen ter cuere
hem diene hevet van couder nature.

Oec venkel, ghesoden alse polment
ende gheten also, es bekent
dat goet es te sulker siechede,
ende wint verdrivet mede
ende helpt hem diet verduen hevet quaet.
Ende wel ghepulvert sijn saet
doet al dat selve dat dander doet.

Die de sien niet hevet goet
stampe den wertel ende dan
dat sap dat hire ute duen can,
ende hanct in .i. coperin vat
.xv. daghe buten dat,
dar na salhij'd in d'oghen dropen;
hi mach wel der baten hopen."

Uit: Der Naturen Bloeme, Jacob van Maerlant

Namen

Familie

   Schermbloemenfamilie - Umbellifereae

Botanische naam

   De Romeinen noemden de plant al bij de huidige geslachtsnaam 'Foeniculum', wat 'hooi' betekent (foenum), in de Middeleeuwen werd dit verbasterd tot 'Fanculum'. De soortnaam 'vulgare' betekent 'gewoon', ter onderscheid van andere Venkelsoorten.

Andere talen
  • E: Common Fennel
  • F: Fenouil
  • D: Fenchel
Volksnamen
  • Bladvenkel
  • Fienkel
  • Finekum
  • Foilli
  • Hofvenneken
  • Knolvenkel
  • Roomse Venkel
  • Russische Anijs
  • Windzaad etc.

Geschiedenis

   Bij de Oude Grieken speelde Venkel een zekere rituele rol. Zo droegen de deelnemers aan de Attische mysteriën o.a. kransen van Venkelloof. Volgens een Griekse mythe maakte de Titaan Prometheus, tegen de wil van de goden, de mens met vuur bekend. Hij stal het uit de Olympus, de verblijfplaats der Goden, en bracht het gloeiende kooltje verpakt in een Venkelstengel, tot bij de mensen, de reactie van de Oppergod Zeus was niet mals: Prometheus werd door Hephaestus vastgeketend aan de Kaukasus, en elke dag kwam er een gier om zijn lever op te eten, die 's nachts weer aangroeide, uiteindelijk doodde Heracles de gier en mocht Prometheus terug de Olympus binnen komen.

   Voor de uitwinding van de lucifers kwam het volgende gebruik nog wel voor in Griekenland als verre herinnering aan de voorafgaande mythe, Venkelstengels van ongeveer vijf voet lang en drie duim breed, werden ingepakt in wat harde schors. Het hart van de stengel bestond uit wit merg, dat na uitdrogen als tondel diende, en langzaam opbrandde zonder schade aan de bast te veroorzaken. Op deze manier bracht men vuur van de ene plaats naar de andere. Venkel werd gecultiveerd door de Romeinen als een aromatische groente en voor het geurige zaad. De Romeinse gladiatoren gebruikten Venkel als stimulerend middel, en succesvolle gladiatoren werden met het kruid gekroond. Plinius de Oudere had zoveel vertrouwen in de medicinale kwaliteiten van het kruid, dat hij het voorschreef in niet minder dan 22 recepten, hij had zelf geobserveerd dat slangen die net verveld waren zich tegen de plant aanwreven.

   Dioscorides noemde de plant 'marathron', volgens hem bevorderde zowel de zaden als het groene kruid de melkvorming, ook beschouwde hij het als een urinedrijvend middel, en was het volgens hem ook een antigif tegen slangenbeten. Net als veel andere aromatische Schermbloemigen werd Venkel beschouwd als een antidemonisch middel. in de Angelsaksische 'negenkruidenzegen' worden Kummel en Venkel als zeer machtige kruiden gezien. in de Middeleeuwen werd Venkel samen met Sint-Janskruid en andere kruiden gebruikt tegen hekserij en andere kwade invloeden. Het werd veel gegeten tijdens de Vastenmaand bij gezouten vis. Tijl Uilenspiegel kreeg wat Venkel als geboortegeschenk om de duivel te helpen verjagen. Het was in deze periode een echt huismiddel.

   Dodoens prees Venkel uitgebreid in zijn kruidenboek anno 1554 voor de melkvorming, bij pijn in de nieren, als menstruatiebevorderend kruid, als diuretisch middel etc.

Botanie

   Een tweejarige plant uit de Schermbloemenfamilie, kan een hoogte van twee meter bereiken. Komt oorspronkelijk uit het Middellandse Zeegebied en kan in Nederland als moestuinplant gekweekt worden. Uit een stevige wortel groeit een ronde, fijngegroefde, holle stengel. De bladeren zijn drie - tot viervoudig geveerd en eindigen in tere, blauwgroene, bijna draadvormige slippen. De veelstralige schermen van gele bloemetjes worden drukbezocht door insecten. De ovaalronde zaden bezitten ribben, aanvankelijk zijn ze blauwgroen, maar veranderen later in grijs. De gehele plant heeft een lekkere aromatische geur die heel kenmerkend is.

Gebruik

   De aromatische geur verwijst naar een werking via het zenuwstelsel, de gele bloemen duiden op een werking via en op de spijsvertering. De zeer smal geveerde blaadjes wijzen op een ontkrampende werking. De gele bloemen zijn een indicatie voor een werking op de spijsvertering. Astrologisch valt het onder Mercurius en staat het in het teken van de Maagd.

Inhoudsstoffen wortel

  • Etherische olie (6%, de belangrijkste inhoudsstoffen van de olie zijn anethole en fenchone)
  • Vette olie
  • Albumine
  • Zetmeel
Inhoudsstoffen zaden
  • Etherische olie
  • Vette olie
  • Albumine
  • Suiker

Werking

Spijsvertering

   Uitstekend middel om de maag en de ingewanden te ontspannen, terwijl het de spijsvertering en de eetlust stimuleert. Goed middel bij flatulentie. Krampjes bij baby's en een riekende adem.

Luchtwegen

   Venkel heeft een kalmerend effect op de bronchiën verzacht de hoest, wordt om deze reden veel toegevoegd aan hoestsiropen.

Overige

   Venkel verhoogt de melktoevloed, uitwendig stilt de etherische olie reumatische - en spierpijnen. De thee kan ook gebruikt worden voor conjunctivitis (oogbindvliesontsteking), of ontstekingen van het ooglid (blepharitis), dan als kompres.

Gebruik

   Men gebruikt de zaden wanneer deze rijp zijn in de herfst, drogen in de schaduw. De wortel wordt opgegraven in de lente (maart-april), men kan deze gebruiken voor de Ø (moedertinctuur), net als de zaden, de zaden kan men ook als thee gebruiken. Er bestaat ook een etherische olie van Venkelzaden.

Let op!
De etherische olie tast bij een hoge dosis het zenuwstelsel aan.

Goede combinaties

   Gaat goed samen met Karwij, Dille en Fenegriek voor klachten van de spijsvertering. Voor de melkvloed combineert het met Anijs en Dille. Voor de bronchiën samen met Zoethout, Klaproos, Heemst, Kaasjeskruid e.d.

Recepten

Kompressen voor het stimuleren van de melk-afscheiding
  • een infuus maken van kopje kokend water en een tl gerst
  • Deze vloeistof filtreren en er een handvol Venkelblad aan toevoegen
  • Dit alles koken
  • wanneer de vloeistof is verdampt, de bladeren uitspreiden op verbandgaas
  • Dit kompres warm, maar niet te heet aanbrengen op de borsten.
Thee ter stimulering van de melk-afscheiding
  • 130 gr Venkelzaad op een liter water
  • Zeven en
  • de drank verdeeld over de dag drinken.
Medicinale wijn bij anemie
  • 150 gr Venkelzaad gedurende 10 dagen laten macereren in een liter Madeirawijn
  • zeven en op de fles bewaren.
Aftreksel bij diarree
  • 25 gr in de zon gedroogde Venkelwortel 20 minuten koken in een liter water
  • Zeven en
  • de vloeistof in drieën verdeelt over de dag drinken
  • Ook bij darmgassen.
Riekende adem
  • driemaal daags een kopje van een decoct van 100 gr Venkelzaad op een liter water
  • Deze vloeistof ook gebruiken om de mond te spoelen.
Kompres bij een abces
  • een handvol Venkelblad koken in weinig water
  • Wanneer het water verdampt is
  • de bladeren warm, maar niet te heet, aanbrengen op de aandoening.

Magie

  • Geslacht: Mannelijk
  • Planeet: Mercurius
  • Element: Vuur
  • Goden/Godinnen: Prometheus, Dionysos/Bacchus
Ritueel

   De Bacchusstaf, die gebruikt werd in de Dionysische rituelen was vaak gemaakt van een Venkelknol, met Pijnboomkegels aan de uiteinden.

Gebruik

   Om het huis geteeld, geeft Venkel bescherming. Een stuk Venkel in de linkerschoen zal teken beletten in je benen te bijten. Venkel wordt ook opgehangen aan deurposten en in ramen om boze geesten te weren, de zaden kunnen ook gedragen worden voor dezelfde doeleinden. Venkel wordt ook gebruikt in zuiveringssachets en in helende mengsels.

Bronnen

G.van Elteren

Meer

   Wilt u meer weten over dit kruid en vele andere kruiden? Bezoek dan de website van G.van Elteren, http://www.herbasanitas.nl. G.van Elteren is herboriste en geeft o.a. een Opleiding Kruidengeneeskunde en leuke en interessante workshops en cursussen!

^Naar het begin van deze pagina

Planten
 
Kruidenlijstjes
Beschrijvingen van planten
  A | B | C | D | E | F | G | H | I | J | K | L | MN | O | P | Q | R | S | T | U | V | W | Z

A.van Roy

C.van der Steen

G. van Elteren

Paul Munnik

Weleda (deels met dank overgenomen)

Foto's prof. Paul Busselen
  A | B | C | D | E | F | G | H | I | J | K | L | M | N | O | P | Q | R | S | T | U | V | W | X | Y | Z
Nederlandse, Latijnse en Engelse plantennamen zoeken
Nieuwe planten-soorten en -namen in Nederland
 
Woordenboek Nederlandsche Taal
Plantago PlantIndex
Letter: druk op CTRL, draai ook aan muiswiel