Beschrijvingen van planten

Vrouwenmantel – Alchemilla vulgaris (Alchemilla xanthochlora)

Overzicht van deze plant

Cruijdeboeck 1554 Van Synnaw	Cruydt-boeck 1644 Van Synnauw oft Alchimilla	Artseny 1796 Gemeen leeuwenvoet - Alchemilla vulgaris	Flora Batava 1836 Alchemilla vulgaris - gelobde Leeuwenklaauw

Namen

Familie

   Rozenfamilie – Rosaceae

Botanische naam

   De geslachtsnaam ‘Alchemilla’ slaat op het gebruik van de plant door alchemisten (dit woord gaat terug op het Arabische woord ‘alkemelyeh’, wat ‘kleine toverachtige’ betekent). De alchemisten verzamelden de druppels die ’s morgens op de plant liggen (deze worden voor een deel door de dauw veroorzaakt, en voor een deel door de plant zelf), om er de Steen der Wijzen mee te vervaardigen. De soortnaam ‘vulgaris’ betekent gewoon, ter onderscheiding van andere Alchemilla-soorten.

Andere talen

• E: Bear’s Foot, Lady’s Mantle, Lion’s Foot, Ninehooks
• F: Alchémille vulgaire, Manteau de Notre Dame, Pied-de-Lion
• D: Frauenmantel, Frigga’s Blume, Marienmantel Frauehilf, Frauentrost, Jungfernmantel, Mutterkraut (Mutter = baarmoeder), Löwenfuss, Neunlappkraut, Collatenna (bewaarster van tranen), Himmelstau, Perlkraut, Sin(n)au, Taubecher, Taurose, Gewittergras, O(h)mkraut (Ohm = oud woord voor ontstoken plek op de huid)

Volksnamen

• (Gemene, Gewone) Leeuwenklauw
• Leeuwenpoot (Pes leonis)
• Mantel van Freya
• Sin(n)auw (sin = altijd, (t)au = dauw)

Geschiedenis

   Bij de Germanen was de Vrouwenmantel gewijd aan Freya, de godin van de vruchtbaarheid. Na de kerstening van Europa werd de plant gewijd aan de Heilige Maagd Maria. In de Middeleeuwen was Vrouwenmantel bekend als geneesmiddel, maar ook door het gebruik van het kruid door de alchemisten. Zij noemden de druppels die in de morgen op de plant liggen ‘hemelwater’ en brachten de Vrouwenmantel sterk in verband met de Maan; de dauw werd ook bij volle maan verzameld, op een maandagmorgen, zo vroeg mogelijk, zodat er zo weinig mogelijk licht op was gevallen, het werd onmiddellijk in donkere flessen gebotteld en op een donkere plaats verzameld. De plant zelf werd ook geoogst en dan bij voorkeur tussen 12.00 en 01.00 ’s nachts, met zilveren messen (het metaal van de Maan). In IJsland werd de plant vroeger als heilig gezien. Gedurende de hele vijftiende en zestiende eeuw heeft de plant de reputatie gehad dat zij de maagdelijke staat van vrouwen herstelde (nu heeft de Vrouwenmantel een grote samentrekkende kracht, maar dit gaat toch te ver), en door ouderdom en kinderen verslapte borsten weer in volle glorie te herstellen. Culpeper schreef het kruid voor bij allerlei infecties en voor het stoppen van bloedingen en braken, en voor vrouwen met grote borsten, zodat ze wat minder snel zouden groeien. Ook hielp het kruid volgens Culpeper met de conceptie, de vrouw zou dan in een zitbad met Vrouwenmantel moeten gaan zitten. Vanwege de werking op met name de vrouwelijke geslachtsorganen werd de Vrouwenmantel in vroeger eeuwen, vooral in Engeland, ‘beste vriend voor de vrouw’ genoemd.

Botanie

   Vaste plant uit de Rozenfamilie, tussen de 10 en 30 cm hoog, de stengel is helder groen met rode tinten. De onderste bladeren rond, groot en gesteeld met 7 tot 12 getande lobben, geplooid. De bloemen zijn klein en lichtgroen, staan in een tuiltje, de bloeitijd is van mei tot juli, zonder kroonblaadjes. De wortelstok is zeer donker, bijna zwart. De Vrouwenmantel is geurloos.

Andere soorten Vrouwenmantel

• Alpenvrouwenmantel – Alchemilla alpina (herkenbaar aan het zilveren randje aan de buitenkant van het blad, de Duitse naam is dan ook: Alpen-Silbermantel)
• Fraaie Vrouwenmantel – Alchemilla mollis (staat heel veel in tuinen)

Ook deze soorten hebben een geneeskrachtige werking. Volgens sommigen heeft de Alpenvrouwenmantel de sterkste werking.

Gebruik

   De vele ronde vormen laten het zachte en vrouwelijke van de plant al zien, de zachte, fluweelachtige bladeren verwijzen naar de binnenkant van de baarmoeder, een aanduiding voor de werking van dit orgaan. Het wortelgestel is onuitroeibaar, dit duidt op een grote weerstand. De bloemen zijn klein, geelgroen van kleur en staan in groepjes bij elkaar, het geelgroen verwijst naar een milde werking op de ingewanden, maag, darmen, pancreas en milt en de vrouwelijk geslachtsorganen.

Typologie

   De plant is geschikt voor de vrouw van het zachte Venustype, lief, zacht, meegaand en altijd vriendelijk, met te weinig ik-kracht en slecht voor zichzelf opkomend. Vrouwenmantel helpt de ware aard naar boven brengen en geeft meer assertiviteit en daadkracht. Anderzijds is het ook een goed kruid voor de stoere Marsvrouw, die te veel wil en te weinig ruimte geeft aan haar emoties, Vrouwenmantel helpt deze hardheid verzachten.

Inhoudsstoffen

• Veel looistoffen
• Bitterstoffen
• Organische zuren (salicylzuur)
• Saponinen
• Etherische olie
• Mineralen: calcium

Werking

Organen van de vrouw

   Regulerend en bloedstelpend bij hevige menstruatie (en andere bloedingen, dan wel eerst de oorzaak van de bloedingen nagaan) en stimulerend bij een te zwakke menstruatie. Bij menstruatiepijn en PMS. Maar ook bij allerlei nerveuze aandoeningen van de vrouwelijke geslachtsorganen tijdens de menopauze. Bij infecties van de baarmoeder en eierstokken, bij witte vloed. Tijdens de bevalling bevordert Vrouwenmantel de vruchtuitdrijving en stelpt het de nabloeding (ook bijvoorbeeld na een operatie aan een verzakking).

Spijsvertering

   Bij hypoglykemie wordt de pancreas gekalmeerd, waardoor het bloedsuikergehalte regelmatiger wordt. Ook bij kleine infecties in de mond. Verder bij diarree en keelontsteking.

Huid

Bij zweren, slecht helende wonden, bloedingen en aambeien wordt de Vrouwenmantel uitwendig gebruikt in kompressen en baden.

Gebruik

   Men gebruikt de hele bloeiende plant, inclusief het zachte blad (oogsten wanneer de dauw is opgedroogd; het oudere blad is hard en vaak al donker verkleurd door omzetting van de in het blad aanwezige looistoffen), het liefst van de Alchemilla vulgaris. Voor de tinctuur wordt de wortel gebruikt, die in de herfst wordt verzameld. Men kan voor de wortel beter de Alchemilla mollis nemen, deze is groter en daarom makkelijker te verwerken. Het kruid zit veel in cosmetica voor een zachtere huid.

Let op! Vrouwenmantel mag absoluut niet gebruikt worden tijdens de zwangerschap.

Magie

• Geslacht: Vrouwelijk
• Planeet: Venus
• Element: Water
• Krachten: Liefde
• Godinnen: Freya, Maria

Gebruik

   Men gebruikt Vrouwenmantel in liefdesbezweringen en in sachets voor dit doel.

Bronnen

• Voor dit artikel gebruikte bronnen

G.van Elteren

Meer

   Wilt u meer weten over dit kruid en vele andere kruiden? Bezoek dan de website van G.van Elteren, http://www.herbasanitas.nl. G.van Elteren is herboriste en geeft o.a. een Opleiding Kruidengeneeskunde en leuke en interessante workshops en cursussen!

^Naar het begin van deze pagina